Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) of Irritable Bowel Syndrome (IBS) is een verstoring van de functie van het maag-darmkanaal, met name van de dikke darm. Het is een veel voorkomende chronische darmaandoening. Naar schatting komt het bij ruim 10% van de Nederlanders voor.
PDS is een veel voorkomende chronische darmaandoening. Deze kenmerkt zich door buikpijn, buikkrampen, problemen met de ontlasting, een opgezette buik of winderigheid door gasvorming. Mensen met PDS ervaren vaak diarree of juist verstopping. Een poeppatroon waarbij diarree en verstopping elkaar afwisselen komt ook voor. Pijn in de buik staat op de voorgrond bij PDS.
De oorzaak van PDS is niet precies bekend. Wel is de kennis over oorzaken en het ontstaan van PDS de laatste jaren toegenomen. De medische wereld doet nog veel onderzoek naar de oorzaken van PDS. Waarschijnlijk spelen verschillende factoren een rol.
Jeroen Kolkman (MDL-arts) over PDS
PDS werd lange tijd gezien als een psychische aandoening. Het zou tussen de oren zitten. Dat kwam mede doordat er geen duidelijke lichamelijke oorzaak kon worden gevonden.
Tegenwoordig is het duidelijk dat PDS geen psychische oorzaak heeft. Wel kunnen psychische factoren, zoals stress en angst, PDS-klachten verergeren of uitlokken.
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat PDS te maken heeft met de samenwerking tussen de hersenen en de darmen. Onze hersenen en darmen staan voortdurend met elkaar in verbinding. De communicatie tussen hersenen en darmen verloopt via ons zenuwstelsel. We kunnen dit niet bewust zelf sturen of beïnvloeden. Het zenuwstelsel geeft voortdurend signalen van onze darm door naar onze hersenen en andersom. Hierdoor ervaren we bijvoorbeeld honger, misselijkheid, braken, aandrang voor ontlasting, maar ook buikpijn, diarree en verstopping.
alle info op een rijin onze gratis brochures over PDS en voeding
Oorzaak van PDS
Verstoring in communicatie tussen de hersenen en darmen Bij PDS is er mogelijk een verstoring in de communicatie tussen de hersenen en darmen ontstaan. Het lijkt erop dat de darmen te veel of te sterke signalen naar de hersenen sturen waarna de hersenen weer te veel en te sterke signalen naar de darmen sturen. Dit kan verklaren dat mensen met PDS gevoeliger blijken te zijn voor pijnprikkels in de darmen. De zenuwcellen in de darmwand geven eerder het signaal ‘pijn’ door aan de hersenen.
Vaak is het moeilijk te achterhalen waardoor de verstoring precies optreedt. Er is een vermoeden dat de lichaamseigen stof serotonine hierin een rol speelt. Serotonine speelt een belangrijke rol bij het doorsturen van boodschappen tussen de darmen en hersenen. Het wordt voor 90% in de darmen aangemaakt. Serotonine zorgt ervoor dat de darmen het voedsel kunnen voortbewegen, door afwisselend aan te spannen en te ontspannen. Door storingen in de aanmaak van serotonine kunnen de darmen onregelmatige en wisselende bewegingen maken, waardoor verstopping of juist diarree kan ontstaan. Onze hersenen maken ook serotonine aan. Het regelt daar onder andere onze stemming en eetlust. Een veranderde aanmaak van serotonine kan invloed hebben op de darm-en hersenfunctie. Dit verklaart het mogelijke verband tussen emoties en darmklachten. Zo heb je bij stress vaak ook last van je darmen
Beschadiging van de darmwand De darmwand vormt de scheiding tussen de buiten-en binnenwereld. De darmwand moet stevig en intact zijn om allerlei bacteriën en schadelijke stoffen tegen te kunnen houden. Door verschillende oorzaken kan de darmwand beschadigen en kunnen schadelijke stoffen ons lichaam binnendringen vanuit de darmholte, door de darmwand naar de bloedbaan. PDS kan ontstaan doordat de darmwand beschadigd raakt na bijvoorbeeld een ontsteking of een infectie. Hierbij raakt vaak ook de samenstelling van de darmbacteriën uit balans. Dit kan klachten, zoals diarree of verstopping, veroorzaken. Bovendien lijkt onderzoek erop te wijzen dat bij mensen met PDS vaak zenuwvezels in de darmwand beschadigd zijn.
De samenstelling van onze darmbacteriën In onze darmen leven miljarden bacteriën. Dit noemen we ook wel het microbioom. Dit zijn alle micro-organismen wij met ons dragen. Deze bacteriën doen veel goeds voor onze spijsvertering. De samenstelling van het microbioom van mensen met PDS verschilt van die van gezonde mensen. Het lijkt erop dat bepaalde darmbacteriën verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van de klachten. Het is belangrijk om het microbioom in balans te houden. Bij een gezond microbioom is er een goed evenwicht tussen de goede en schadelijke bacteriën. Als de schadelijke bacteriën toenemen, kan het microbioom uit balans raken. Hierdoor kunnen klachten ontstaan, zoals diarree of verstopping. Oorzaken die de balans van je microbioom kunnen verstoren zijn:
medicijnen, zoals antibiotica, laxeermiddelen en maagzuurremmers
een infectie of een ziekte
de behandeling van een ziekte, zoals bestraling of een operatie
het voedingspatroon heeft veel invloed op de samenstelling van de darmflora . Het is nog niet precies duidelijk welke voeding welke invloed heeft
PDS na een maag-darmontsteking Vaak ontstaat PDS na een maag-darmontsteking of een voedselvergiftiging. Bij zo’n 25% van de PDS patiënten is PDS ontstaan na een darminfectie.
Erfelijke aanleg De bovengenoemde factoren spelen een rol bij het krijgen van PDS-klachten, maar lang niet iedereen krijgt PDS. Waarschijnlijk is er ook sprake van een aanleg om PDS te krijgen en speelt erfelijkheid een rol. Vaak komt PDS bij meer mensen in de familie voor.
Sibo (Small Intestinal Bacterial Overgrowth)
Bij patiënten met PDS kan er ook sprake zijn van SIBO. SIBO staat voor ‘Small Intestinal Bacterial Overgrowth’ en is een nog vrij onbekende dunne darmaandoening die vergelijkbare klachten kan geven als PDS.
De naam zegt het al, er zijn te veel bacteriën in de dunne darm aanwezig. Normaal bevat de dunne darm relatief weinig bacteriën in vergelijking met de dikke darm. Deze verandering kunnen klachten veroorzaken zoals buikpijn, opgeblazen gevoel, diarree, winderigheid en verstopping. Deze klachten zijn vergelijkbaar met de veel voorkomende klachten bij PDS. Het is daarom lastig te achterhalen of er nu sprake is van PDS of SIBO of allebei, als je deze klachten ervaart. Het is mogelijk dat er sprake is van beide aandoeningen.
Daarnaast hebben PDS-patiënten een grotere kans op het ontwikkelen van SIBO dan mensen zonder PDS, echter laten onderzoeken wisselende resultaten zien hoe groot deze kans is.
Momenteel bestaat er nog geen juiste en betrouwbare methode om SIBO te diagnosticeren. Methodes die worden toegepast zijn onder andere de suiker-adem test en een test om de darminhoud te analyseren. Helaas zijn deze testen niet altijd betrouwbaar en kunnen dus een verkeerde diagnose geven. Onderzoekers zijn druk bezig met het ontwikkelen van een betrouwbare test.
Er is dus nog veel onbekend wat SIBO precies is, hoe het ontstaat en wat voor gevolgen dit heeft voor de gezondheid. We hopen dat nieuwe onderzoeksresultaten meer duidelijkheid kunnen geven.
Irene
''Mensen onderschatten vaak wat voeding voor ze kan doen. Bij toeval las ik over een speciaal dieet voor PDS-patiënten: Het FODMAP-dieet.''
Gonneke
''Door de verstopping zit mijn buik me soms letterlijk dwars.''
Jessica
''Ik heb chronisch diarree, waardoor ik telkens naar het toilet moet, en buikpijnaanvallen, waardoor ik soms niet eens kan lopen. Heel erg lastig.''
Dit doen wij
PDS is één van de meest voorkomende aandoeningen in Nederland. Het ziekteverzuim van PDS is hoger dan griep. Patiënten kampen met onzekerheid, stress en moeten vaak lang zoeken naar de behandeling die het beste bij hen past. Wij werken nauw samen met patiëntenorganisatie PDSB en beroepsvereniging NVMDL aan betere zorg voor PDS-patiënten en doen onderzoek naar deze spijsverteringsziekte.
'Mijn ultieme droom? Ik wil behandelstappen zo kort mogelijk maken en voor elke PDS-patiënt inschatten welke individuele adviezen het beste werken. Maar zover zijn we nog niet. Dat vraagt om meer onderzoek en het onderzoek vraagt om tijd en vooral geld'
PDS-patiënten kampen, net als veel andere Nederlanders, met het chronische tekort aan openbare toiletten. Wij maken ons samen met andere organisaties hard voor meer openbare toiletten.
Iedereen met klachten wil snel weten wat er precies aan de hand is. Samen met de PDSB ontwikkelden we de PDS-test, een vragenlijst waarmee je er achter komt of jouw klachten wijzen op PDS. Sinds de lancering is de test al meer dan 350.000 keer ingevuld.
Om de zorg voor PDS-patiënten verder te verbeteren is in enkele ziekenhuizen, als onderdeel van de afdeling Maag-, Darm-, Leverziekten, het kenniscentrum PDS opgezet. Hierin werken artsen, diëtisten, psychologen en/of hypnotherapeuten nauw samen met huisartsen uit de regio.
Voor PDS zijn vele behandelopties. Om je te helpen welke behandeling bij jou past ontwikkelden we met artsen en patiënten de keuzehulp PDS. De keuzehulp helpt je om inzicht te krijgen in wat voor jou belangrijk is bij het kiezen van een behandeling.
We ontvangen veel vragen over PDS (Prikkelbare Darm Syndroom). We hebben de meest gestelde vragen en antwoorden op een rij gezet. Let op: Wij kunnen geen persoonlijke medische adviezen geven en hebben geen artsen in dienst. Voor persoonlijke vragen is het raadzaam om contact op te nemen met je (huis)arts.
Dankzij de steun van donateurs heeft de Maag Lever Darm Stichting subsidie toegekend aan vijf nieuwe projecten. Deze zorgprojecten dragen bij aan het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met een spijsverteringsziekte.
Rianne Beckers probeert samen met patiënten de beste behandeling uit te zoeken. Voor haar PDS-patiënten maakt ze daarvoor gebruik van de PDS Keuzehulp.
Om een zo goed mogelijk zicht te krijgen op de struikelblokken, wensen en behoeften van PDS-patiënten is er een PDS enquête uitgezet. De uitkomsten zijn nu binnen!
1 februari 2022
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting in samenwerking met:
Prof. dr. Ad Masclee, MDL-arts
Dr. Laurens van der Waaij, MDL arts
De Prikkelbare Darm Syndroom Belangenorganisatie (PDSB)
