Hoe wordt de diagnose gesteld en welke behandeling bestaat er voor colitis ulcerosa?
Diagnose van colitis ulcerosa
Als de huisarts vermoedt dat je een chronische darmontsteking hebt, verwijst hij je door naar een internist of maag-darm-leverarts (MDL-arts). Je wordt lichamelijk onderzocht en ook is verder onderzoek nodig om de diagnose te stellen. De volgende onderzoeken kunnen worden gedaan:
Bloedonderzoek
Met bloedonderzoek wordt onderzocht of er sprake is van bloedarmoede en een ontsteking. Ook kan de arts met bloedonderzoek vaststellen hoe jouw lichamelijke conditie en voedingstoestand zijn.
Ontlastingsonderzoek
De ontlasting wordt onderzocht om bacteriële infecties uit te sluiten.
Endoscopie
De darm wordt bekeken met behulp van een kijkonderzoek.
In de meeste gevallen wordt de diagnose colitis ulcerosa gesteld door middel van een kijkonderzoek (endoscopie). Bij een endoscopie van de darm wordt de binnenkant van de darm bekeken met behulp van een endoscoop. De endoscoop is een flexibele slang die via de anus in de darm wordt geschoven. Aan het uiteinde van de slang zitten een lampje en een camera. De camerabeelden worden op een scherm weergegeven. Op deze manier kan de arts de binnenkant van de darm goed bekijken. Tijdens een endoscopie kan een stukje weefsel uit de wand van de darm worden genomen. Dit heet een biopsie. Dit stukje weefsel wordt onder de microscoop onderzocht. Dit is nodig om de diagnose te kunnen stellen. Er zijn verschillende soorten endoscopieën. De keuze voor de scopie is afhankelijk van het stuk darm dat de arts wil onderzoeken:
Sigmoïdoscopie
Bij een sigmoïdoscopie worden de endeldarm en het daarboven gelegen bochtige deel (het sigmoïd) onderzocht.
Coloscopie
Bij een coloscopie wordt de gehele dikke darm onderzocht.
Virtuele coloscopie
De virtuele coloscopie is een onderzoek waarbij de arts de dikke darm uitgebreid onderzoekt door middel van CT of MRI technieken. In het geval van een CT-colonografie wordt gebruik gemaakt van röntgenstralen. Bij een MRI-colonografie wordt een sterk magnetisch veld gebruikt om de dikke darm in beeld te brengen. Bij beide technieken wordt de dikke darm driedimensionaal in beeld gebracht. In tegenstelling tot de ‘gewone’ coloscopie gebruikt de arts bij de virtuele coloscopie geen endoscoop Een virtuele coloscopie is een beeldvormend onderzoek, waarbij de dikke darm van buitenaf in beeld gebracht wordt. Het nadeel van dit onderzoek is dat de arts geen biopt kan nemen.
10 Tips voor meer grip op je IBD
Wij willen mensen met deze spijsverteringsziekten helpen om meer grip te krijgen op hun ziekten. Want als je meer grip hebt op je ziekte, is je kwaliteit van leven groter. En dat gunnen wij iedereen. Daarom hebben we een handig boekje ontwikkeld voor mensen met IBD (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa): ’10 tips voor meer grip op je IBD’.
De oorzaak van colitis ulcerosa is nog niet goed bekend. Een behandeling die de oorzaak definitief wegneemt, is dan ook niet mogelijk. Tot nu toe worden medicijnen ingezet om kwaliteit van leven te verbeteren en complicaties en darmoperaties te voorkomen. Daarnaast helpen ze een nieuwe opvlamming te voorkomen. Wanneer medicatie niet meer helpt, kan een operatie noodzakelijk zijn.
Medicijnen
De behandeling bij colitis ulcerosa bestaat in principe uit medicijnen. Je arts kan verschillende soorten medicijnen voorschrijven. Medicijnen kunnen colitis ulcerosa niet genezen. De behandeling zorgt meestal wel voor een vermindering van de klachten en het remmen van de ontsteking. Ook kunnen de medicijnen voorkómen dat er nieuwe ontstekingen ontstaan. Sommige mensen zijn door medicijnen zelfs (bijna) klachtenvrij.
Meestal is het een kwestie van uitproberen, welk medicijn voor jou het beste werkt. In sommige gevallen duurt het een tijdje, voordat het beste medicijn voor jou ‘gevonden’ is. Dit komt doordat de werking van de medicijnen per patiënt kan verschillen. Ook de bijwerkingen die kunnen ontstaan, verschillen erg per patiënt.
De dosis die de arts voorschrijft, verschilt per patiënt. De ‘activiteit’ van de ziekte speelt hierbij een belangrijke rol. Als de ziekte niet actief is, is een lage onderhoudsdosering soms voldoende. Tijdens een opvlamming kan de arts een hogere dosering of een ander medicijn voorschrijven. De volgende groepen medicijnen worden voorgeschreven bij colitis ulcerosa:
Milde ontstekingsremmers
Deze remmen de ontstekingen in de darm, bijvoorbeeld Mesalazine preparaten.
Krachtige ontstekingsremmers (corticosteroïden)
Deze remmen de ontstekingen in de darm, maar hebben vaak ook heftige bijwerkingen. Meestal worden deze ontstekingsremmers zo kort mogelijk voorgeschreven tijdens opvlammingen.
TNF-blokkers (biologicals)
Een speciale groep van afweeronderdrukkende medicijnen zijn de TNF-blokkers. Dit worden ook wel biologicals of biologische medicijnen genoemd. Deze medicijnen blokkeren (remmen) het stofje TNF, dat een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van ontstekingen. TNF-blokkers worden via een infuus of injecties toegediend. De behandeling met TNF-blokkers is nog vrij nieuw en wordt alleen gebruikt als de andere medicijnen niet voldoende helpen.
Informatiefolder biologische medicijnen In deze folder leest u wat biologische medicijnen en biosimilars zijn, waar ze voor worden gebruikt en wat u kunt verwachten als u mogelijk wisselt van biologisch medicijn. Deze folder is ontwikkeld door het college ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) in samenwerking met 9 patiëntenorganisaties, waaronder de Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland (CCUVN).
Deze medicijnen remmen het afweersysteem, waardoor er minder ontstekingsreacties ontstaan.
Antibiotica
In sommige gevallen schrijft de arts antibiotica voor om klachten door bacteriële overgroei te verminderen.
Diarreeremmers
Deze kunnen de diarreeklachten verminderen. Zij helpen echter niet tegen de ontstekingen.
Operatie
Wanneer medicijnen niet voldoende helpen, is een operatie soms noodzakelijk. Het ontstoken deel van de dikke darm wordt dan door de chirurg verwijderd. Soms wordt een (tijdelijk) stoma aangelegd, zodat de darm de kans krijgt om te herstellen.
Bij mensen met colitis ulcerosa, die erg veel last hebben van ontstekingen, kan de arts voorstellen de gehele dikke darm inclusief de endeldarm te verwijderen. Voor de ontlasting wordt dan vaak een (tijdelijk) stoma aangelegd. Een stoma is een kunstmatige uitgang op de buik voor de ontlasting. Een stoma kan tijdelijk of permanent zijn. Wanneer mogelijk, wordt in plaats van een stoma een ‘pouch’ aangelegd. Het woord pouch betekent letterlijk buidel, reservoir of (opvang)zakje. Een pouch kan gemaakt worden van een deel van de dunne darm, wanneer de dikke darm is verwijderd. Vervolgens wordt een verbinding tussen de dunne darm (met de pouch) en de anus gemaakt. De pouch is dan een soort opvangzakje, waarin ontlasting tijdelijk opgeslagen kan worden. De pouch neemt als het ware de functie van de endeldarm over. Als deze vol is, krijg je aandrang om naar het toilet te gaan.
Het verwijderen van de hele darm is een ingrijpende operatie, met vaak blijvende gevolgen. De klachten van colitis ulcerosa verdwijnen wel door de operatie, omdat de dikke darm niet meer kan ontsteken.
Ray
”Een paar van de eerst woordjes van onze oudste zoon waren: papa pil, papa ziek, papa ziekenhuis. Dat was confronterend.”
Renske
”Ik kreeg plotseling heel heftige diarree aanvallen. Ik kon de deur niet meer uit, want vaak was ik niet op tijd bij een toilet, met alle genante en mensonterende gevolgen van dien.”
Dit doen wij voor colitis ulcerosa
Het is onze missie om patiënten met colitis ulcerosa te helpen meer grip te krijgen op hun ziekte en hiermee de kwaliteit hun van leven te verbeteren. Dit doen we door samen te werken met zorgverleners en patiënten en onderzoek te doen naar voeding, vermoeidheid en gepersonaliseerde zorg.
Er lopen op dit moment verschillende onderzoeken die wij financieren die betrekking hebben op colitis ulcerosa:
De Slimme toiletbril: een toiletbril die mogelijk darmontstekingen kan voorspellen en hiermee twijfel, stress en zorgen weg kan nemen bij de IBD-patiënten.
ENERGIZE IBD: Een onderzoek naar een online leefstijlprogramma voor IBD patiënten, dat ingaat op onbewerkte voeding, meer beweging, betere slaap en minder stress.
Poeptransplantatie: deze transplantatie kan zorgen voor een verminderde ontstekingsreactie en hiermee een nieuwe behandelmethode vormen voor colitis ulcerosa.
‘Het ultieme doel van de slimme toiletbril is dat we kunnen ingrijpen vóór mensen een opvlamming hebben. Dat de bril bijvoorbeeld ziet dat spinazie een trigger is en het advies geeft een afspraak met een arts te maken of minder van die groente te eten.’
Begin dit jaar werd tioguanine officieel goedgekeurd door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) voor gebruik bij IBD-patiënten. Nanne de Boer en zijn collega’s is het nu gelukt dit medicijn opnieuw geregistreerd te krijgen.
Dankzij de steun van donateurs heeft de Maag Lever Darm Stichting subsidie toegekend aan vijf nieuwe projecten. Deze zorgprojecten dragen bij aan het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met een spijsverteringsziekte.
Er moet meer gebeuren om (ernstige) vermoeidheidsklachten aan te pakken. Dat blijkt uit een kennissynthese die is uitgevoerd in opdracht van ZonMw en de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF), waar de Maag Lever Darm Stichting (MLDS) deel van uitmaakt.
10 januari 2022
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting.
In samenwerking met:
Dr. Liesbeth Kager, MDL-arts
Drs. Michelle Sikkens, MDL-arts
Dr. Ellen Witteman, MDL-arts
Laatst herzien:
2017
Heeft deze informatie je geholpen?
Het is belangrijk iedereen zo goed mogelijk te informeren over spijsverteringsziekten. Daarvoor zijn we afhankelijk van giften. Steun ons met een éénmalige bijdrage.
