Alcohol en de spijsvertering

Veel Nederlanders weten niet hoe schadelijk het drinken van alcohol is voor de gezondheid (1). Hoewel de meeste schade pas op de lange termijn optreedt, kan één glas alcohol per dag het risico op het krijgen van verschillende typen kanker en dementie al vergroten.

Je spijsvertering heeft veel vocht nodig om goed te kunnen werken. Maar alcohol zorgt ervoor dat je vocht verliest, bijvoorbeeld door meer te plassen of te zweten. Overmatig alcoholgebruik kan ook tot ernstige spijsverteringsziekten leiden. Dat komt doordat alcohol in zijn reis door het lichaam direct met de spijsverteringsorganen in aanraking komt. Op deze pagina laten we de impact van alcohol op spijsverteringsorganen zien.

Advies van de Gezondheidsraad

Op basis van de beschikbare wetenschappelijke literatuur geeft de Gezondheidsraad als advies: “Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.” Dat blijkt uit het door de Gezondheidsraad uitgebrachte rapport Richtlijnen Goede Voeding 2015.

De invloed van alcohol op:

Mond, keel, strottenhoofd

Kanker van de mond, keelholte en strottenhoofd
Bij een op de twee gevallen van kanker in de mond en keelholte gaat het om patiënten die een hoge alcoholinname hebben. Elk glas alcohol per dag verhoogt het risico op kanker in de mond met 15%, kanker van de keelholte met 13%, en strottenhoofdkanker met 9% (2).

Slokdarm

Slokdarmkanker
Er is overtuigend bewijs dat het gebruik van alcohol samenhangt met een verhoogd risico op slokdarmkanker. Ieder glas per dag hangt samen met een verhoogd risico op slokdarmkanker van 25%. Daarnaast hebben mensen die dagelijks meer dan 7 glazen alcohol drinken, 960% meer kans op slokdarmkanker vergeleken met mensen die geen alcohol drinken (3).

Maag

Maagkanker
Er zijn aanwijzingen dat alcohol samenhangt met een verhoogd risico op maagkanker. Dit lijkt zich met name te beperken tot mensen die meer dan drie glazen per dag drinken (4).

Brandend maagzuur en gastritis
Mensen die regelmatig alcohol drinken hebben een hoger risico op brandend maagzuur. Door deze verhoogde maagzuurproductie kan het slijmvlies van de maag geïrriteerd raken en gaan ontsteken (gastritis) (5).

Alvleesklier

Alvleesklierkanker
Het verband tussen alcohol en het risico op alvleesklierkanker lijkt zich te beperken tot zware drinkers. Deze groep heeft ongeveer 30% meer kans op het ontwikkelen van alvleesklierkanker dan mensen die weinig drinken (6).

Alvleesklierontsteking (pancreatitis)
Alcoholconsumptie is een van de belangrijkste oorzaken voor zowel chronische als acute alvleesklierontsteking. Voor chronische alvleesklierontsteking geldt zelfs dat het de belangrijkste oorzaak is. Galstenen vormen de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van acute alvleesklierontsteking. Alcohol vormt hiervoor de tweede oorzaak (7).

Lever

Bij alcohol wordt al snel aan de lever gedacht. Dat komt doordat de lever het orgaan is dat alcohol afbreekt. Alcohol is erg schadelijk voor de lever en vergroot het risico op verschillende leveraandoeningen. Maar zeker niet alle leverpatiënten drinken te veel. Leveraandoeningen kunnen ook door andere factoren veroorzaakt worden.

Leverkanker
Er is sterk bewijs dat alcohol het risico op leverkanker verhoogt. Ieder glas alcohol per dag verhoogt het risico op leverkanker met 4%. Met name bij een inname van 4 glazen of meer per dag is er bewijs voor een verhoogd risico (8).

Alcoholische leverziekten
Ongeveer 90-95% van de zware alcoholdrinkers ontwikkelt leververvetting. Van deze groep ontwikkelt ongeveer 35% meer ernstige vormen van alcoholische leverziekten, zoals hepatitis, fibrose, cirrose en leverkanker (9).

Darmen

Darmkanker
Er is sterk bewijs dat alcohol samenhangt met een verhoogde kans op darmkanker, ook als er apart gekeken wordt naar de twee onderdelen van darmkanker; endeldarmkanker en dikkedarmkanker. Zo hangt ieder glas alcohol per dag samen met een verhoogd risico op darmkanker van 7%. Het risico op darmkanker wordt met name groter als men twee of meer glazen alcohol per dag drinkt (10).

Darmontstekingsziekten (IBD)
Er is nog veel onduidelijk over de relatie tussen alcohol en het risico op darmontstekingsziekten en het verloop hiervan, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Er zijn aanwijzingen dat alcohol bijdraagt aan een verhoogd risico op darmontstekingsziekten, bijvoorbeeld vanwege het effect op het immuunsysteem. Andere studies spreken dit tegen. Er is meer onderzoek nodig om iets over dit effect te kunnen zeggen (11).

Prikkelbare darm syndroom (PDS)
Er is nog veel onduidelijk over de relatie tussen alcohol en PDS. Verschillende studies laten geen verband zien. Mensen met PDS geven echter zelf vaak aan dat zij alcohol ervaren als een voedingsmiddel dat de klachten kan verergeren. Er is meer onderzoek nodig om iets over dit effect te kunnen zeggen (12).

Microbioom

Alcohol heeft ook effecten op je microbioom en je darmwand. Het drinken van alcohol kan zorgen voor een vermindering van ‘goede bacteriën’ en een groei van ‘slechte bacteriën’, waardoor het microbioom uit balans raakt. Ook vergroot alcohol de doorlaatbaarheid van de darmwand, waardoor schadelijke stoffen makkelijker het lichaam binnendringen. Dit vergroot de kans op bacteriële infecties en ontstekingen aan organen in het lichaam (13,14).

Meer informatie

Meer lezen over alcohol (en wat het doet met je algehele gezondheid)? Daarvoor verwijzen we je graag naar de website www.alcoholinfo.nl van het Trimbos-instituut.

We houden je graag op de hoogte

We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.

Doneer aan de Maag Lever Darm Stichting

Alleen dankzij de steun van donateurs kunnen wij ons werk blijven doen

Bronnenlijst:

  1. Trimbos-instituut (2020). Schade van alcoholgebruik onderschat. Kennistest alcohol. Via: https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/schade-van-alcoholgebruik-onderschat
  2. World Cancer Research Fund, Continuous update project. Cancers of the mouth, pharynx and larynx (2018), via: https://www.wcrf.org/sites/default/files/Mouth-Pharynx-Larynx-cancer-report.pdf
  3. World Cancer Research Fund, Continuous update project. Oesophageal cancer (2016), via https://www.wcrf.org/dietandcancer/oesophageal-cancer
  4. World Cancer Research Fund, Continuous update project. Stomach cancer (2016) via https://www.wcrf.org/dietandcancer/stomach-cancer
  5. Pan, J., Cen, L., Chen, W., Yu, C., Li, Y., & Shen, Z. (2019). Alcohol consumption and the risk of gastroesophageal reflux disease: a systematic review and meta-analysis. Alcohol and Alcoholism, 54(1), 62-69.
  6. World Cancer Research Fund, Continuous update project. Pancreatic cancer (2018), via https://www.wcrf.org/dietandcancer/pancreatic-cancer
  7. Bálint, E. R., Fűr, G., Kiss, L., Németh, D. I., Soós, A., Hegyi, P., ... & Erőss, B. (2020). Assessment of the course of acute pancreatitis in the light of aetiology: a systematic review and meta-analysis. Scientific reports, 10(1), 1-17.
  8. World Cancer Research Fund, Continuous update project. Liver cancer (2015), via https://www.wcrf.org/dietandcancer/liver-cancer
  9. Pal P. & Ray S. (2016) Alcoholic liver disease: a comprehensive review. European Medical Journal; 1(2): 85-92.
  10. World Cancer Research Fund, Continuous update project. Colorectal cancer (2017), via https://www.wcrf.org/dietandcancer/colorectal-cancer
  11. Khasawneh M., Spence A.D., Addley J. & Allen P.B., (2017). The role of smoking and alcohol behaviour in the management of inflammatory bowel disease. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology; 31: 553-559.
  12. Reding, K. W., Cain, K. C., Jarrett, M. E., Eugenio, M. D., & Heitkemper, M. M. (2013). Relationship between patterns of alcohol consumption and gastrointestinal symptoms among patients with irritable bowel syndrome. The American journal of gastroenterology, 108(2), 270.
  13. Bishehsari, F., Magno, E., Swanson, G., Desai, V., Voigt, R.M., Porsyth, C.B. & Keshavarzian, A. (2017). Alcohol and gut-derived inflammation. Alcohol Research: Current Reviews.
  14. Elamin, E. E., Masclee, A. A., Dekker, J., & Jonkers, D. M. (2013). Ethanol metabolism and its effects on the intestinal epithelial barrier. Nutrition reviews, 71(7), 483-499.
Doneer