Wat is het?
Een vitamine B12 tekort kan veel verschillende oorzaken hebben. De behandeling van een vitamine B12 tekort is afhankelijk van de oorzaak. Een vitamine B12 tekort komt vrij veel voor bij ouderen boven de zestig jaar maar het kan ook voorkomen bij jongere mensen. Een andere naam voor vitamine B12 is cobalamine.
Vitamine B12 wordt in het laatste deel van de dunne darm opgenomen. Vitamine B12 wordt vooral opgenomen door het lichaam, als het gekoppeld is aan het stofje ‘intrinsic factor’. Intrinsic factor is een bestanddeel van het maagsap dat geproduceerd wordt door het maagslijmvlies. Als het maagslijmvlies blijvend ernstig beschadigd is of wanneer een deel van de maag is verwijderd, kan het maagslijmvlies (vrijwel) geen maagsap meer produceren. Er wordt dan dus ook geen intrinsic factor meer aangemaakt. Hierdoor kan op den duur een vitamine B12-tekort ontstaan omdat het lichaam geen vitamine B12 meer op kan nemen.
Oorzaken van een vitamine B12 tekort
Een vitamine B12 tekort kan veel verschillende oorzaken hebben:
- Pernicieuze anemie
Dit is een bepaalde vorm van bloedarmoede die ontstaat als gevolg van een auto-immuun ziekte van het maagslijmvlies. Door deze auto-immuun ziekte produceert de maag niet of nauwelijks 'intrinsic factror'. Dit stofje is echter belangrijk voor een goede opname van vitamine B12 in de dunne darm. Vanwege een tekort aan intrinsic factor kan vitamine B12 dus niet opgenomen worden. Pernicieuze anemie wordt elders op deze site uitgebreid besproken. - Infectie met de Helicobacter pylori-bacterie
Deze infectie kan de oorzaak zijn van een van een atrofische maagontsteking. Hierbij is de slijmvlieslaag aan de binnenkant van de maag veel dunner dan normaal, waardoor minder intrinsic factor door de maag wordt geproduceerd. Dit stofje is echter belangrijk voor een goede opname van vitamine B12 in de dunne darm. - Een verminderde inname van vitamine B12
Dit komt met name voor bij alcoholisten en bij veganisten/vegetariërs (mensen die geen dierlijke producten/vlees eten). - Operatie laatste deel dunne darm
Wanneer het laatste deel van de dunne darm (ileum) operatief verwijderd is of niet goed functioneert kan een vitamine B12-tekort ontstaan. Vitamine B12 wordt namelijk via de wand van het ileum door het lichaam opgenomen. - Bacteriële overgroei in de dunne darm.
Hierdoor wordt vitamine B12 minder goed opgenomen door het lichaam. - Maagoperatie waarbij (een groot deel) van de maag verwijderd wordt.
Het maagslijmvlies produceert dan niet voldoende intrinsic factor, waardoor vitamine B12 niet goed wordt opgenomen. - Medicijngebruik.
In zeldzame gevallen kan een vitamine B12 tekort ontstaan als gevolg van medicijngebruik. - Verminderde maagzuurproductie.
Bij ouderen kan de productie van maagzuur afnemen. Hierdoor kan vitamine B12 minder goed opgenomen worden. Ouderen hebben daardoor vaker een vitamine B12 tekort.
In de volksmond worden de termen 'pernicieuze anemie' en 'vitamine B12-tekort' nogal eens door elkaar gebruikt. Officieel spreekt men alleen van pernicieuze anemie als het vitamine B12 tekort veroorzaakt wordt door een auto-immuun ziekte van het maagslijmvlies (auto-immuun gastritis). In alle andere gevallen spreekt met van ‘vitamine B12 tekort’.
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen bij vitamine B12 tekort
Doordat het lichaam beschikt over grote reservehoeveelheden vitamine B12 duurt het een aantal jaren voordat een vitamine B12 tekort ontstaat.
De eerste klachten die kunnen optreden zijn:
- bleek zien
- een slap en moe gevoel
- licht in het hoofd
- een gebrek aan eetlust
Sommige mensen krijgen last van:
- een pijnlijke, branderige tong
- gewichtsverlies
- diarree
Op den duur heeft een vitamine B12 tekort neurologische gevolgen omdat het zenuwstelsel wordt aangetast. Patiënten klagen over tintelingen en een dof gevoel in handen en voeten. Dit kan overgaan in een zwaar gevoel en moeilijkheden met lopen. Ook kunnen er coördinatieproblemen en psychische stoornissen optreden. Vraag je arts om je vitamine B12 gehalte te controleren wanneer je deze klachten bij jezelf herkent.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van vitamine B12 tekort
Door middel van bloedonderzoek bepaalt de arts het vitamine B12 gehalte. Aanvullend bloedonderzoek en/of een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie) zijn vaak nodig om de oorzaak van het tekort vast te stellen.
Behandeling van vitamine B12 tekort
De behandeling van een vitamine B12 tekort is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten:
- Te weinig intrinsic factor
Als er geen of erg weinig productie van intrinsic factor is, wordt vitamine B12 meestal via een injectie toegediend die direct in het bloed wordt opgenomen. Deze injecties moeten vaak levenslang worden gebruikt. Het slikken van vitamine B12-supplementen is soms ook een mogelijkheid. Hierbij gaat het dan vaak om hoge doseringen. Het is niet zeker dat de toediening van supplementen afdoende is. Het controleren van de vitamine B12-spiegel tijdens de behandeling wordt over het algemeen als weinig zinvol beschouwd. Je arts kan je het beste informeren over welke behandeling voor jou geschikt is.
- Voldoende intrinsic factor
Als er wel voldoende intrinsic factor wordt aangemaakt door het maagslijmvlies, dan kan extra inname van vitamine B12 voldoende zijn. Wanneer vitamine B12 niet opgenomen kan worden, bijvoorbeeld na darmoperaties moeten deze blijvend gegeven worden. Soms kan de patiënt na een aantal injecties overgaan op voedingssupplementen met extra vitamine B12.
Wat kan ik doen?
Een vitamine B12 tekort wordt soms veroorzaakt door een ongezonde of eenzijdige voeding. Vitamine B12 zit in dierlijke producten zoals vlees, eieren en zuivelproducten. Als je vegetariër of veganist bent, dan is het verstandig om vitamine B12 in te nemen via een voedingssupplement omdat anders een tekort kan ontstaan. Je huisarts of een diëtist kan je hierover adviseren.
Gerelateerde onderzoeken en ziekten bij vitamine B12-tekort
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met:
Drs. Jeroen Jansen, MDL-arts
Dr. Alfons Geraedts, MDL-arts
Dr. Rob Ouwendijk, MDL-arts
Dr. Mark van Berge Henegouwen, GI-chirurg
Dr. Christianne Buskens, GI-chirurg
Laatst herzien:
2013
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
