Een chronische maagslijmvliesontsteking (Chronische gastritis) is een langdurige ontsteking van het maagslijmvlies aan de binnenkant van de maag. Dit slijmvlies heeft twee belangrijke functies. In de slijmvlieslaag bevinden zich de klierbuizen die betrokken zijn bij de productie van maagsap, dat een belangrijke rol speelt bij de spijsvertering. Daarnaast beschermt de dikke slijmvlieslaag de maag tegen het agressieve zoutzuur, dat ook in het maagsap zit. Er zijn twee vormen bekend van chronische maagslijmvliesontsteking. Ze hebben beide een eigen oorzaak.
De maag
De maag is een belangrijk onderdeel van ons spijsverteringskanaal. De binnenkant van de maag is bedekt met een dikke slijmvlieslaag. Klieren in het maagslijmvlies produceren maagsap. Maagsap bevat onder andere zoutzuur, spijsverteringsenzymen en bevordert de vertering van voedsel in de maag. Het zoutzuur doodt de bacteriën die we met ons voedsel binnenkrijgen. Daarnaast activeert het zoutzuur de spijsverteringsenzymen. Onder de slijmvlieslaag zit een laag met zenuwen en bloedvaten. De buitenkant van de maag bestaat uit een dikke spierlaag. Deze spieren zorgen ervoor dat voedsel wordt fijngemalen en vermengd met maagsap. Op de overgang van de slokdarm naar de maag bevindt zich een sluitspiertje. Dit gaat open als er voedsel vanuit de slokdarm de maag in gaat en sluit zich daarna weer. Het sluitspiertje zorgt ervoor dat voedsel vanuit de maag niet terug de slokdarm kan instromen. Voedsel blijft gemiddeld drie uur in de maag. Daarna gaat de voedselbrij via de maaguitgang (pylorys) in kleine porties door naar de twaalfvingerige darm.
Oorzaak van chronische maagslijmvliesontsteking
Er zijn twee vormen van chronische maagslijmvliesontsteking bekend. Ze hebben beide een eigen oorzaak:
Auto immuun gastritis Dit type wordt veroorzaakt door een auto-immuunziekte. Een auto-immuunziekte ontstaat door een ‘foutje’ in het afweersysteem. Het lichaam maakt dan antistoffen aan tegen de eigen goede lichaamscellen. Bij deze vorm van maagslijmvliesontsteking maakt het lichaam antistoffen aan tegen het eigen maagslijmvlies, waardoor beschadigingen en ontstekingen in het slijmvlies ontstaan.
Bacteriële gastritis Dit type wordt voornamelijk in verband gebracht met de bacterie Helicobacter pylori. Een infectie met deze bacterie kan op termijn een chronische maagslijmvliesontsteking veroorzaken. Meer informatie over de Helicobacter pylori bacterie vinden.
De ziekte van Crohn
Een ontsteking van het maagslijmvlies kan in zeldzame gevallen veroorzaakt worden door de ziekte van Crohn. Dit is een chronische ziekte die met name ontstekingen in de dikke en dunne darm veroorzaakt, maar waarbij ook ontstekingen in maag en slokdarm voor kunnen komen.
Meest voorkomende klachten en symptomen bij chronische maagslijmvliesontsteking
Een chronische of atrofische maagslijmvliesontsteking geeft vaak nauwelijks of slechts vage klachten. Mogelijke klachten zijn:
pijn in de maagstreek
misselijkheid
opgeblazen gevoel
gebrek aan eetlust
brandend maagzuur
soms braken.
Lange termijn gevolgen
Bij een chronische maagslijmvliesontsteking kan het maagslijmvlies blijvend veranderen. Een gevolg hiervan is dat de slijmvlieslaag steeds dunner wordt. Dit wordt atrofische gastritis genoemd (atrofie = het verkleinen of verschrompelen van weefsel). Atrofische gastritis is meestal het gevolg van een chronische maagslijmvliesontsteking van het type A (auto-immuun gastritis).
Bij type-B-gastritis komt atrofie van het maagslijmvlies veel minder vaak voor. Bij atrofische gastritis zijn de klierbuizen in het slijmvlies sterk in aantal en lengte verminderd. Hierdoor wordt er veel minder maagsap geproduceerd dan normaal. In maagsap zit, behalve zoutzuur en spijsverteringsenzymen, het stofje ‘intrinsic factor’. Dit stofje is noodzakelijk voor de opname van vitamine B12 uit ons voedsel verderop in het spijsverteringskanaal. Wanneer vitamine B12 niet kan worden opgenomen, ontstaat op termijn een tekort aan deze vitamine. Op den duur kan een vitamine B12 tekort veel lichamelijk klachten veroorzaken.
Een vitamine B12 tekort dat wordt veroorzaakt door een atrofische gastritis, wordt ook wel pernicieuze anemie genoemd. Hierbij kunnen op den duur ook andere klachten ontstaan. Herkenbaar bij pernicieuze anemie zijn met name een pijnlijke tong, vermoeidheid, een licht gevoel in het hoofd en bleek zien. Doordat het lichaam beschikt over grote reservehoeveelheden vitamine B12, kan het een aantal jaren duren voordat een vitamine B12 tekort ontstaat. Meer informatie over een vitamine B12 tekort en pernicieuze anemie vind je elders op deze website.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van chronische maagslijmvliesontsteking
De huisarts kan de diagnose stellen op basis van het klachtenpatroon. De huisarts kan je ook doorverwijzen voor een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) in het ziekenhuis. Bij dit onderzoek kijkt de arts met een flexibele slang (endoscoop) via de mond en de slokdarm in de maag. Bij een maagslijmvliesontsteking is het maagslijmvlies beschadigd. Tijdens een gastroscopie kan de arts biopten (hapjes weefsel) van het maagslijmvlies wegnemen. Deze biopten worden vervolgens onder een microscoop onderzocht, zodat de diagnose met zekerheid gesteld kan worden. In een biopt kan ook de Helicobacter pylori bacterie worden aangetoond en kan de ziekte van Crohn eventueel worden uitgesloten. Meer informatie over een gastroscopie.
Soms onderzoekt de huisarts eerst het bloed of ontlasting om besmetting met de Helicobacter pylori bacterie vast te stellen. Als er antistoffen worden aangetroffen, betekent dit dat je besmet bent (geweest) met deze bacterie. In sommige ziekenhuizen wordt een ademtest uitgevoerd om de bacterie op te sporen. Deze onderzoeken geven ongeveer negentig procent zekerheid. De meest betrouwbare methode om besmetting met de Helicobacter pylori vast te stellen, is weefselonderzoek na een biopt tijdens een gastroscopie.
Behandeling van chronische maagslijmvliesontsteking
In de meeste gevallen hebben mensen met een chronische maagslijmvliesontsteking niet of nauwelijks klachten. Als je klachten hebt en deze worden veroorzaak door de Helicobacter pylori bacterie, dan wordt deze behandeld met een kuur van verschillende antibiotica, in combinatie met een maagzuurremmer.
Als de arts atrofische gastritis bij je vaststelt, dan is het belangrijk dat het vitamine B12-gehalte regelmatig wordt gecontroleerd. Een vitamine B12-tekort kan behandeld worden met injecties.
Het is verstandig om bij een chronische maagslijmvliesontsteking eens in de paar jaar een gastroscopie te laten doen, ter controle. De kans op maagkanker is namelijk licht verhoogd bij mensen met chronische maagslijmvliesontsteking.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij chronische maagslijmvliesontsteking
In principe zijn er geen tips en/of voedingsadviezen die speciaal gelden voor mensen met een (chronische) maagslijmvliesontsteking. Je mag alles eten en drinken, mits je er geen klachten van krijgt. Waar mensen maagklachten van krijgen is vaak erg persoonlijk. Onderstaande adviezen zijn algemene adviezen, waarvan bekend is dat ze maagklachten kunnen verminderen. Voor een persoonlijk voedingsadvies kunt je een diëtist raadplegen.
Tip en adviezen
Eet gevarieerd, gezond en vezelrijk.
Gezond eten is belangrijk. Door gezond en gevarieerd te eten krijg je alle voedingsstoffen binnen die je nodig hebt.
Stop met roken
Roken irriteert het maagslijmvlies en kan het sluitspiertje tussen de maag en slokdarm verslappen, waardoor klachten kunnen ontstaan.
Wees matig met alcohol
Alcohol irriteert het slijmvlies van de maag en de slokdarm.
Probeer stress zoveel mogelijk te vermijden
Stress bevordert de zuurproductie in de maag en heeft een negatieve invloed op de bewegingen van de maag.
Zorg voor voldoende beweging
Lichaamsbeweging is ontspannend voor lichaam en geest en kan stress tegengaan. Door je lichaam in goede conditie te houden, kun je klachten voorkomen.
Medicijnen
Wees bij maagklachten voorzichtig met het (regelmatig) gebruik van aspirine en ontstekingsremmende pijnstillers (de zogenoemde NSAID’s) zoals ibuprufen, diclofenac en naproxen. Gebruik deze medicijnen niet langdurig op eigen initiatief. Als je deze medicijnen regelmatig of langdurig nodig heeft, is het verstandig om dit met de huisarts te bespreken.
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: Drs. Jeroen Jansen, MDL-arts
Dr. Alfons Geraedts, MDL-arts
Dr. Rob Ouwendijk, MDL-arts
Dr. Mark van Berge Henegouwen, GI-chirurg
Dr. Christianne Buskens, GI-chirurg
Laatst herzien: 2013
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
