Helicobacter pylori infecties komen in de hele wereld erg veel voor. In ontwikkelingslanden is zo’n 90% van de bevolking besmet met deze bacterie. In Nederland schat men dat ongeveer 15% van de mensen onder de 40 jaar besmet is. Bij zeker 30% van de mensen boven de 60 jaar kan de bacterie worden vastgesteld.
De Helicobacter pylori
De Helicobacter pylori is een bacterie die in het slijmvlies van de maagwand kan leven. De Helicobacter pylori kan dus in het zure milieu van de maag overleven. Begin jaren tachtig ontdekten (onder andere) twee Australische onderzoekers dat deze bacterie een erg belangrijke rol speelt bij het ontstaan van een maagzweer.
De maag
De maag is een belangrijk onderdeel van ons spijsverteringskanaal. De binnenkant van de maag is bedekt met een dikke slijmvlieslaag. Klieren in het maagslijmvlies produceren maagsap. Maagsap bevat onder andere zoutzuur en spijsverteringsenzymen. Het zoutzuur doodt vele bacteriën die we met ons voedsel binnenkrijgen.
Daarnaast activeert het zoutzuur de spijsverteringsenzymen. Onder de slijmvlieslaag zit een laag met zenuwen en bloedvaten. De buitenkant van de maag bestaat uit een dikke spierlaag. Deze spieren zorgen ervoor dat voedsel wordt fijngemalen en vermengd met maagsap.
Oorzaak van infectie met Helicobacter pylori
Het is niet helemaal duidelijk hoe besmetting plaatsvindt. Waarschijnlijk ontstaat besmetting van persoon op persoon. Wel weet men dat een besmetting alleen ontstaat op kinderleeftijd, met name bij kinderen die jonger zijn dan 5 jaar. Daarnaast is bekend dat slechte hygiënische omstandigheden waarschijnlijk een rol spelen bij besmetting. Als iemand besmet is, blijft de bacterie levenslang in de maag, tenzij er een behandeling plaatsvindt.
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen van infectie met Helicobacter pylori
Veel mensen dragen de bacterie bij zich zonder daar last van te hebben. De bacterie kan echter ook (op den duur) verschillende klachten veroorzaken.
Maagslijmvliesontsteking
In de meeste gevallen leidt besmetting alleen tot een maagslijmvliesontsteking (gastritis). Dit geeft lang niet bij iedereen klachten. Hierdoor wordt een besmetting soms niet of per toeval vastgesteld. Sommige mensen krijgen wel klachten bij een maagslijmvliesontsteking. De meest voorkomende klachten zijn (vage) pijn in de maagstreek, misselijkheid, opgeblazen gevoel, gebrek aan eetlust en soms braken. Bij een deel van deze mensen kan een maagzweer ontstaan. Het is niet duidelijk waarom sommige mensen die besmet zijn wel klachten (of zelfs een maagzweer) krijgen en anderen niet. Mogelijk spelen erfelijke factoren daarbij een rol.
Een langdurige (chronische) maagslijmvliesontsteking kan op den duur overgaan in een zogenaamde atrofische maagslijmvliesontsteking. Atrofie betekent het ‘verkleinen van weefsel’. Bij een atrofische maagslijmvliesontsteking is de slijmvlieslaag aan de binnenkant van de maag veel dunner dan normaal.
Ziekte van Ménétrier
Een speciale vorm van maagslijmvliesontsteking is de ziekte van Ménétrier. Dit ziektebeeld wordt ook wel een omschreven als een reuzenplooienmaag. Hoe zo’n reuzenplooienmaag ontstaat, is niet precies bekend. Mogelijk speelt een besmetting met de Helicobacter pylori een rol, eventueel in combinatie met een afwijking van het immuunsysteem.
Maagkanker
De Helicobacter pylori wordt ook in verband gebracht met maagkanker. Een langdurige maagslijmvliesontsteking kan veranderingen in het weefsel veroorzaken. Het maagslijmvlies is dan blijvend veranderd en dat kan op termijn de kans op maagkanker vergroten. Om deze reden is het altijd belangrijk een infectie met de Helicobacter pylori te behandelen.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van infectie met Helicobacter pylori
Bloed- of ontlastingsonderzoek
Er zijn verschillende manieren om een besmetting met de Helicobacter pylori vast te stellen. De huisarts kan bloedonderzoek of ontlastingsonderzoek doen naar antistoffen tegen de bacterie. Als er antistoffen worden aangetroffen, betekent dit dat je besmet bent met de Helicobacter pylori.
Ademtest
In sommige ziekenhuizen wordt een C-13 ureum ademtest uitgevoerd om de bacterie op te sporen. Na het drinken van een vloeistof met ureum, kan de arts in de uitgeademde lucht aantonen of de bacterie in jouw maag aanwezig is. Deze onderzoeken geven ongeveer 90% zekerheid.
Gastroscopie
Ook kan een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie) uitgevoerd worden om de diagnose te stellen. Tijdens dit onderzoek neemt de arts een hapje weefsel (biopt) weg. Dit wordt vervolgens onderzocht op de aanwezigheid van de Helicobacter pylori.
Voor een betrouwbare uitslag is het soms noodzakelijk om twee weken voor het onderzoek tijdelijk te stoppen met het gebruik van maagzuurremmers. Dit geldt voor alle onderzoeken behalve het bloedonderzoek. Bespreek dit altijd met jouw arts.
Behandeling van infectie met Helicobacter pylori
Een infectie met de Helicobacter pylori wordt behandeld met een kuur van verschillende antibiotica. Daarbij wordt een maagzuurremmer voorgeschreven. Deze maagzuurremmer bevordert de genezing van het maagslijmvlies. In verreweg de meeste gevallen wordt de bacterie door de kuur opgeruimd en verdwijnen de klachten.
Als de klachten niet verminderen, kan een controleonderzoek gedaan worden om vast te stellen of de bacterie verdwenen is. Controleonderzoek kan worden gedaan met een ontlastingstest, ademtest of bloedonderzoek.
De ontlastingstest en ademtest zijn vier weken na de behandeling betrouwbaar als controle onderzoek. Ook moet je twee weken voor dit onderzoek stoppen met het gebruik van maagzuurremmers.
Bloedonderzoek is pas een half jaar na de behandeling betrouwbaar als controleonderzoek. Bloedonderzoek kan alleen gedaan worden wanneer voor de behandeling ook bloedonderzoek is gedaan. Op deze manier kan de arts controleren of de antistoffen zijn gedaald. Wanneer de Helicobacter pylori nog steeds aanwezig is, kan de arts een ander antibioticum voorschrijven.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij infectie met de Helicobacter pylori
De antibioticakuur om de Helicobacter pylori te behandelen is een vrij zware kuur. Tijdens en soms na de behandeling kunnen patiënten last krijgen van bijwerkingen zoals diarree of buikpijn. Dit komt doordat de antibiotica niet alleen de schadelijke bacteriën doden maar ook veel nuttige darmbacteriën. Deze nuttige darmbacteriën leven in de darm en hebben daar een belangrijke functie: ze zorgen voor een evenwichtige darmflora. Door antibioticagebruik kan dit evenwicht verstoord raken en kunnen klachten ontstaan.
Er zijn aanwijzingen dat deze klachten kunnen verminderen door probiotica te gebruiken. Probiotica zijn producten waaraan nuttige darmbacteriën zijn toegevoegd. Probiotica zijn verkrijgbaar in de vorm van zuivelproducten in de supermarkt. Bij de drogist of apotheek zijn probiotica in poeders en capsules verkrijgbaar.
Waarschijnlijk hebben rokers meer kans op een maagslijmvliesontsteking als gevolg van een Helicobacter pylori-besmetting. Roken heeft een slechte invloed op het maagslijmvlies en het vermindert de doorbloeding in het maagslijmvlies. Mogelijk heeft roken ook een negatief effect op de behandeling met antibiotica. De antibiotica lijkt vaker effectief te zijn bij niet-rokers dan bij rokers.
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: Drs. Jeroen Jansen, MDL-arts
Dr. Alfons Geraedts, MDL-arts
Dr. Rob Ouwendijk, MDL-arts
Dr. Mark van Berge Henegouwen, GI-chirurg
Dr. Christianne Buskens, GI-chirurg
Laatst herzien: 2013
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
