Bij een zweer is er een beschadiging ontstaan in de beschermende slijmvlieslaag van de maag of de twaalfvingerige darm. Door de beschadiging in de slijmvlieslaag liggen de zenuwen in de bindweefsellaag ‘open en bloot’. Als het zure maagsap met de zenuwen in contact komt, veroorzaakt dat pijn.
De naam ‘maagzweer’ wordt zowel gebruikt voor een zweer in de maag (ulcus ventriculi) als voor een zweer in de twaalfvingerige darm (ulcus duodeni). De twaalfvingerige darm is het eerste deel van de dunne darm, waar ons voedsel in terecht komt als het de maag verlaat. Bij mannen komt een maagzweer twee keer zo vaak voor als bij vrouwen.
Je maaginhoud schudt heen en weer. Zo word je eten kleiner en fijner. Het wordt vermengd met zuur maagsap. Dit sap bevat allerlei stoffen die ervoor zorgen dat de spijsvertering goed verloopt. De binnenkant van de maag is bedekt met een dikke slijmvlieslaag. Het zure maagsap zorgt ook voor het vernietigen van bacteriën die we binnenkrijgen met ons eten. Het meeste eten zit twee tot drie uur in je maag. Vet eten wat langer. Als je maag alles heeft verwerkt, wordt het eten in stukjes aan het eerste deel van de dunne darm doorgegeven.
Hoe herken ik het?
Oorzaken van maagzweer
De belangrijkste oorzaak van een zweer in de maag of twaalfvingerige darm is de Helicobacter pylori bacterie. Een tweede oorzaak van een zweer in de maag of twaalfvingerige darm is het gebruik van aspirine en bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s), ibuprofen, naproxen en diclofenac. Andere factoren zoals stress en roken veroorzaken geen maagzweer, maar kunnen de klachten hiervan wel verergeren.
Helicobacter pylori bacterie
In verreweg de meeste gevallen is de Helicobacter pylori infectie de oorzaak van het ontstaan van een maagzweer. De Helicobacter pylori is één van de weinige bacteriën die het maagzuur kan overleven. Besmetting met de Helicobacter pylori bacterie vindt meestal plaats op jonge leeftijd. Wanneer de bacterie in de maag zit en niet wordt behandeld, dan kan hij levenslang aanwezig blijven.
Medicijngebruik
Maagzweren kunnen ook worden veroorzaakt door gebruik van sommige ontstekingsremmende pijnstillers en aspirine. Voorbeelden van deze ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) zijn diclofenac, ibuprofen en naproxen. Deze medicijnen worden door de huisarts of specialist voorgeschreven, maar zijn ook vrij verkrijgbaar bij apotheek en/of drogist. In verband met de bijwerkingen is het belangrijk om met de huisarts te bespreken of je deze medicijnen veilig kan gebruiken. Soms is het noodzakelijk om samen met de pijnstiller een maagbeschermend medicijn te gebruiken.
Klachten bij maagzweer
Algemene klachten
Pijn in de maagstreek staat bij een maagzweer voorop. Andere veelvoorkomende klachten zijn:
Misselijkheid
Braken
Weinig eetlust
Maagbloeding. Soms kan een maagzweer een bloeding veroorzaken. Meestal is dat te herkennen aan een zwarte, teerachtige ontlasting of aan het braken van bloed.
In een enkel geval kan de zweer doorbreken naar de buikholte. Dit heet een perforatie. Er ontstaan dan zeer plotseling, hele hevige buikklachten. Om ernstige complicaties te voorkomen moet er bij een bloeding of perforatie met spoed medische hulp ingeschakeld worden.
Er zijn ook mensen die een maagzweer hebben zonder dat zij klachten hebben. Een plotseling optredende maagbloeding kan dan een eerste aanwijzing zijn.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van maagzweer
Of je inderdaad een maagzweer hebt wordt onderzocht met een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie). Dit onderzoek gebeurt met behulp van een endoscoop. Een endoscoop is een flexibele slang waaraan een kleine videocamera en een lampje zijn vastgemaakt. De arts brengt de endoscoop via de mond en slokdarm in de maag. De binnenkant van de maag kan zo goed bekeken worden. Tijdens een gastroscopie kan de arts kleine hapjes weefstel (biopten) wegnemen. Dit wordt een biopsie genoemd. Deze biopten worden vervolgens in het laboratorium onderzocht. De bacterie kan daarnaast aangetoond worden door middel van een bloedonderzoek van de ontlasting of een ademtest.
Behandeling van maagzweer
Een maagzweer die veroorzaakt wordt door de Helicobacter pylori bacterie wordt behandeld met twee verschillende antibiotica en een maagzuurremmer. De antibiotica zorgen ervoor dat de Helicobacter verdwijnt en de maagzuurremmer bevordert de genezing van de maagzweer. In de meeste gevallen is de Helicobacter pylori na deze medicijnenkuur verdwenen. Soms is het nodig dat de arts je nog een aanvullende antibioticakuur voorschrijft. Als er geen infectie met de Helicobacter pylori wordt aangetoond, worden alleen maagzuurremmers voorgeschreven. Door het maagsap (tijdelijk) minder of niet zuur te maken, kan het gat in de slijmvlieslaag herstellen.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij maagzweer
Stop met roken. Roken irriteert en verzwakt het maagslijmvlies
Zorg voor voldoende rust en ontspanning.
Spanning en stress zijn niet de oorzaak van een maagzweer, maar kunnen de klachten wel verergeren.
Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk.
Gezonde voeding bevat alle voedingsstoffen die je lichaam dagelijks nodig heeft. De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum laat zien wat goede, gezonde voeding is. Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je voldoende vezels, wat erg belangrijk is voor een gezonde spijsvertering. Zo krijg je ook alle mineralen, vitaminen, eiwitten, koolhydraten en vetten binnen.
Beweeg voldoende
Door in beweging te blijven kan je klachten voorkomen.
Eet meerdere kleine porties op een dag
Het kan helpen om meerdere kleine porties verspreid over de dag te eten.
Als je ooit een maagzweer gehad hebt, moet je erg voorzichtig zijn met het gebruik van aspirine en ontstekingsremmende pijnstillers.
De ontstekingsremmende pijnstillers worden ook wel NSAID’s (Non Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) genoemd. Deze pijnstillers worden veel voorgeschreven bij bijvoorbeeld gewrichtsklachten, hoofdpijn/migraine en menstruatiepijn. Aspirine en sommige NSAID’s zijn vrij verkrijgbaar bij de apotheek en drogist. Als je ooit een maagzweer hebt gehad is het niet verstandig deze pijnstillers op eigen initiatief te gaan gebruiken. Paracetamol kan in de aanbevolen dosering geen kwaad. Als dit niet voldoende is, bespreek dit dan met jouw huisarts. De huisarts kan naast de pijnstillers eventueel een maagbeschermend medicijn voorschrijven.
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met: Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL)
Dr. Kim van Boxtel, MDL-arts (gastroenterologist) Bravis ziekenhuis (NVMDL)
Sophie Gray, AIOSMDL, Rijnstate (NVMDL)
Laatst herzien: oktober 2023
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
