Boeren (ructus of opboeren) is het ‘ontluchten’ van de maag via de slokdarm en mond. We slikken (ongemerkt) de hele dag door lucht in. Dit gebeurt tijdens het eten, drinken of praten. Er ontstaat een opstapeling van lucht in de maag, wat leidt tot het uitzetten van de maag. Door het uitzetten van de maag gaat er vanuit de maagwand een seintje naar de hersenen. Dit seintje zorgt ervoor dat de sluitspier tussen de slokdarm en de maag zich gaat ontspannen. En ontsnapt de lucht via de slokdarm en mond.
Ontluchten van de maag
De maag heeft dus eigenlijk een soort ‘ontluchtingsmechanisme’. Dit beschermt de maag tegen extreme uitzetting door luchtophoping. De lucht die we binnenkrijgen, stapelt zich op in de maag. Een kleine hoeveelheid lucht wordt met het voedsel doorgegeven aan de darm. De overige lucht ontsnapt door middel van boeren.
Iedereen moet wel eens een boer laten, om lucht kwijt te raken. Dit is heel normaal, al wordt het niet altijd als gepast gezien. Boeren kan voorkomen als klacht bij een maagaandoening of andere ziekte. Het kan ook een op zichzelf staande klacht zijn. Boeren kan een zeer vaak terugkerend en vervelend verschijnsel zijn. Sommige mensen moeten zelfs tot meerdere keren per minuut boeren.
Hoe herken ik het?
Boeren kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaken zijn:
Inslikken van lucht
Iedereen slikt kleine beetjes lucht in tijdens het eten, drinken of praten. Sommige mensen slikken heel veel lucht in. Dit inslikken van lucht wordt ook wel ‘aerofagie’ genoemd. Het inslikken van lucht kan verergeren door stress, kauwgom kauwen, roken of onrustig eten, drinken en praten. Ook het verkeerd gebruik van spieren in de halsstreek, bijvoorbeeld bij het praten, kan een oorzaak zijn.
Voedingsmiddelen
Sommige voedingsmiddelen kunnen extra lucht in de maag veroorzaken. Dit zijn bijvoorbeeld koolzuurhoudende frisdranken, bier, ui, koolsoorten, prei, paprika, peulvruchten, knoflook, grote hoeveelheden (onrijp) fruit, grote hoeveelheden suiker en/of vet en scherpe kruiden of specerijen. Als je veel van bovengenoemde producten gebruikt, kan het zijn dat je vaker moet boeren.
Brandend maagzuur
Boeren komt vaak voor in combinatie met brandend maagzuur (zuurbranden en oprispingen) of functionele maagklachten. Mensen die vaak boeren hebben vaak ook last van klachten zoals een opgeblazen gevoel, misselijkheid en bovenbuikpijn.
Galstenen en maagzweer
Boeren kan daarnaast voorkomen door galstenen en maagzweren. In beide gevallen is boeren niet de meest voorkomende klacht bij galstenen of maagzweren. Er zijn andere klachten die voorop staan.
Verkoudheid
Boeren komt ook vaker voor bij mensen die verkouden zijn of een aandoening hebben aan het strottenhoofd, de neus- of keelholte. Waarschijnlijk heeft dit te maken met een andere manier van ademen en slikken.
Diagnose
Boeren is een symptoom en geen aandoening, daarom wordt de diagnose ‘boeren’ niet gesteld. Wel kan op basis van de klachten gekeken worden naar een mogelijke oorzaak. Afhankelijk van de ernst van de klachten en eventuele bijkomende klachten, kan de huisarts verder onderzoek (laten) doen.
Klachten en symptomen van boeren
Het inslikken van (veel) lucht kan op een opgeblazen gevoel en misselijkheid veroorzaken. Meestal lucht het laten van een boer dan op, en verdwijnen de klachten.
Hoe gaat het verder?
Behandeling Als het boeren een verschijnsel is bij een andere aandoening, dan moet deze aandoening behandeld worden. Voor ‘boeren’ als op zichzelf staande klacht, kunnen onderstaande tips en adviezen helpen. In sommige gevallen kan een logopedist helpen de klachten te verminderen. Bijvoorbeeld als de patiënt de spieren in de halsstreek verkeerd gebruikt bij het praten of ademen.
Wat kan ik doen?
Tips en adviezen bij boeren
Onderstaande tips en adviezen kunnen je helpen het inslikken van lucht en het boeren te verminderen:
Probeer stress en spanningen te vermijden. In periodes van stress slik je (ongemerkt) vaak veel meer lucht in.
Eet en drink rustig en kauw goed, met je mond gesloten. Bij gehaast eten en ‘klokkend’ drinken krijg je veel meer lucht binnen.
Gebruik geen kauwgom, want tijdens het kauwen van kauwgom slik je veel lucht in.
Het kan helpen om voordat je een hap of slok doorslikt, eerst de achterkant van je tong tegen je gehemelte aan te drukken. Eventueel kan een logopedist je helpen een betere slikmethode aan te leren.
Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk.
Als je last hebt van veel boeren, kan je onderstaande producten beter vermijden, of met mate gebruiken:
Koolzuurhoudende frisdranken en alcoholhoudende dranken met koolzuur.
Nieuwe aardappelen, prei, ui, knoflook, peulvruchten, paprika of koolsoorten (zoals bloemkool, witte kool of spruitjes). Wanneer je koolsoorten beetgaar kookt geven ze meestal minder klachten.
Pruimen, meloen, radijs, onrijp fruit en grote hoeveelheden fruit (niet meer dan 2-3 stuks per dag)
Eieren
Grote hoeveelheden suiker en/of vet
Noten
Scherpe kruiden en specerijen
Scherpe curries
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting.
In samenwerking met: Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL) Dr. Kim van Boxtel, MDL-arts (gastroenterologist) Bravis ziekenhuis (NVMDL) Dr. Rachel van Eijk, MDL-arts, DC Klinieken Breda (NVMDL)
Sacha Visser, diëtist gespecialiseerd in darmproblematiek en voedselovergevoeligheid
Laatst herzien: Januari 2023
We houden je graag op de hoogte
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
