Wat is het?
Slokdarmspataderen zijn sterk uitgezette aderen die zich onder de slijmvlieslaag in de slokdarm bevinden. Slokdarmspataderen zijn altijd het gevolg van een andere ziekte.
De slokdarmDe slokdarm is een gespierde buis van ongeveer 30 cm lang. De slokdarm loopt van de keelholte tot aan de maag. Voedsel wordt door de spieren in de slokdarmwand actief naar de maag getransporteerd. De slokdarm bestaat (van buiten naar binnen) uit spieren, een laagje bindweefsel en slijmvlies. In het bindweefsel bevinden zich kliertjes die slijm produceren dat als glijmiddel dient. Voedsel gaat hierdoor gemakkelijker door de slokdarm heen.
Oorzaken van slokdarmspataderen
Verhoogde druk poortader
Slokdarmspataderen ontstaan door een verhoogde bloeddruk in de poortader. Deze verhoogde druk wordt ook wel portale hypertensie genoemd. De poortader is het bloedvat dat de lever met de bloedvaten van de darmen, milt, alvleesklier en galblaas verbindt. De poortader leidt het bloed uit deze organen naar de lever. De lever (onze chemische fabriek) ‘verwerkt’ het bloed. Door een verhoogde druk in de poortader kan stuwing van bloed ontstaan. Het bloed zoekt vervolgens een uitweg via de bloedvaten van de slokdarm (en maag). Dit is voor het bloed de weg van de minste weerstand. De aderen in de slokdarm zijn echter niet bestand tegen deze bloedaanvoer. Zij kunnen de grote hoeveelheden bloed niet verwerken en zetten daardoor uit. Hierdoor ontstaan spataderen. De spataderen ontstaan meestal in de slokdarm maar soms ook in het bovenste deel van de maag.
Levercirrose
Er zijn verschillende oorzaken voor een verhoogde druk in de poortader. De meest voorkomende oorzaak is levercirrose. Bij levercirrose wordt weefsel van de lever vervangen door bindweefsel of littekenweefsel. Hierdoor sterven de levercellen af. Het bloed kan niet meer goed door de kleine bloedvaten in de lever stromen. De druk in de poortader neemt daardoor toe.
Minder voorkomende oorzaken van de verhoogde druk in de poortader kunnen zijn:
- Een ontsteking en afsluiting van de ader die bloed uit de lever afvoert. Dit wordt ook wel het Budd-Chiari syndroom genoemd.
- Een bloedstolsel (trombose) in de poortader.
- Andere aandoeningen van het hart en/of de bloedvaten.
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen bij slokdarmspataderen
Slokdarmspataderen geven zelf meestal niet of nauwelijks klachten. Bij grote spataderen is er kans op een bloeding. Dit gaat vaak gepaard met het braken van helderrood bloed soms met stolsels. Ook een pikzwarte, teerachtige ontlasting wijst op een bloeding van de slokdarm of maag. Als je denkt dat je last hebt van zo’n bloeding is het belangrijk direct een arts te waarschuwen. Vaak veroorzaakt de onderliggende aandoening op zichzelf ook al klachten. Als gevolg van een verhoogde druk in de poortader krijgen patiënten meestal last van vochtophoping in de buik. Dit wordt ook wel ascites genoemd. Ook een vergrote milt (splenomegalie) en uitpuilende aderen in de buikwand kunnen voorkomen.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van slokdarmspataderen
Slokdarmspataderen kunnen vastgesteld worden door middel van een kijkonderzoek van de slokdarm (en maag). Dit wordt ook wel een gastroscopie genoemd. Met behulp van een flexibele slang (endoscoop) kan de arts via je mond in je slokdarm kijken. Op de endoscoop zit een lampje en een camera waardoor de arts afwijkingen van de slokdarm kan opsporen. Slokdarmspataderen zijn eigenlijk altijd het gevolg van een andere aandoening. Afhankelijk van de klachten zal de arts verder onderzoek doen om deze achterliggende aandoening vast te kunnen stellen.
Behandeling van slokdarmspataderen
Slokdarmspataderen ontstaan als gevolg van een ziekte, in de meeste gevallen als gevolg van levercirrose. Deze onderliggende ziekte moet, zo mogelijk, behandeld worden.
Behandeling bij bloedende slokdarmspataderen
De slokdarmspataderen zelf moeten direct behandeld worden wanneer ze gaan bloeden. Dit kan op verschillende manieren:
- Een bloedtransfusie en/of infuus om het bloedverlies (en vochtverlies) te compenseren.
- Door het plaatsen van een buisje (een stent) in de luchtpijp. Dit is om te voorkomen dat bloed of maaginhoud in de luchtwegen terecht komt.
- Behandeling met medicijnen via een infuus om:
- de druk in de poortader (tussen het hart en de lever) te verlagen;
- stolsels in het bloed op te lossen;
- de productie van maagzuur af te remmen;
- ontstekingen te voorkomen (antibiotica).
- Endoscopische behandeling van de bloeding.
Dat wil zeggen dat de arts met behulp van een flexibele slang via de mond de bloeding probeert te stoppen. Deze flexibele slang wordt ook wel een endoscoop genoemd. De arts kan medicijnen in de spatader spuiten die ervoor zorgen dat de ader vernauwt en de bloeding stopt. Een andere mogelijkheid is het afbinden van de bloedende spatader waardoor deze afsterft. Deze laatste behandeling wordt ook wel rubberbandligatie genoemd.
- Door middel van een dunne slang via de neus wordt een ballonnetje in de slokdarm gebracht. Door deze ballon op te blazen op de plaats van de bloeding wordt de spatader dicht gedrukt. Hierdoor stopt de bloeding.
Behandeling om nieuwe klachten te voorkomen
Om herhaaldelijke bloedingen van de slokdarmspataderen te voorkomen of slokdarmspataderen te behandelen, kan de arts de volgende behandelingen voorstellen:
- Medicijnen.
De arts kan preventief medicijnen voorschrijven die de druk in de poortader verlagen.
- Rubberbandligatie.
Rubberbandligatie is het afbinden van de spataderen met behulp van een endoscoop. Hierdoor sterven de spataderen af.
- T.I.P.S. (Transjugulaire Intrahepatische Portosystemische Shunt).
Dit is een behandeling waarbij een omleiding (een shunt) aangelegd wordt. De omleiding wordt aangelegd met behulp van een buisje (een stent). De arts plaatst de stent tussen de poortader en een tak van de afvoerende leverader. Het bloed kan zo beter wegstromen uit de poortader. Hierdoor neemt de druk af in poortader en verolgens ook in de spataderen. Een dergelijke omleiding kan ook aangelegd worden buiten de lever om.
Wat kan ik doen?
Wanneer je slokdarmspataderen hebt is het verstandig om voorzichtig te zijn met het eten van harde voedingsmiddelen of producten met scherpe randjes of stukjes. De slokdarmspataderen kunnen hier mogelijk door gaan bloeden. In sommige gevallen is een levertransplantatie mogelijk als behandeling van levercirrose. Deze mogelijkheid is erg afhankelijk van de ernst en de oorzaak van de levercirrose. Het is verstandig om met je arts te bespreken of een levertransplantatie (op termijn) voor jou een mogelijkheid is.
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met:
Drs. Jeroen Jansen, MDL-arts
Dr. Alfons Geraedts, MDL-arts
Dr. Rob Ouwendijk, MDL-arts
Dr. Mark van Berge Henegouwen, GI-chirurg
Dr. Christianne Buskens, GI-chirurg
Laatst herzien:
2013
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
