Wat is het?

Achalasie is een bewegingsstoornis van de slokdarm. Deze bewegingsstoornis wordt veroorzaakt door een verminderde zenuwvoorziening. De slokdarm krijgt dan minder prikkels die zorgen voor de beweging die de slokdarm maakt. Bij achalasie is de zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm verminderd. Er zijn in dat deel ook minder bewegingen van de spieren in de wand van de slokdarm. Dit heeft tot gevolg dat het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag niet goed kan ontspannen. Het sluitspiertje kan door deze verkramping niet goed meer openen. Daardoor kan voedsel niet weg uit de slokdarm. Het hoopt zich op boven het sluitspiertje waardoor de onderkant van de slokdarm uitzet. Dit heeft tot gevolg dat nog meer voedsel zich ophoopt in de uitgezette slokdarm.

Achalasie is een vrij zeldzame aandoening. De klachten ontstaan meestal tussen het 20ste en 40ste levensjaar.

De slokdarm

De slokdarm is een gespierde buis van ongeveer 25 cm lang. Zodra we eten doorslikken, komt het in de slokdarm terecht. De slokdarm vervoert het voedsel richting de maag. Dit is een actief proces waarbij de spieren in de slokdarmwand op een georganiseerde manier samentrekken. Deze samentrekkingen worden peristaltische bewegingen genoemd. Tussen de slokdarm en de maag zit een sluitspiertje (sfincter). Dit sluitspiertje zorgt als het goed werkt voor eenrichtingsverkeer, het eten kan wel van de slokdarm naar de maag, maar niet meer terug van de maag naar de slokdarm.

Hoe herken ik het?

Oorzaak van achalasie van de slokdarm

Verminderde zenuwvoorziening

Achalasie ontstaat door een verminderde zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm. De oorzaak hiervan is nog onbekend. Het is mogelijk dat een virusinfectie een rol speelt bij het ontstaan van de klachten.  

Auto-immuunziekte

Ook zijn er aanwijzingen dat achalasie een auto-immuunziekte is. Een auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het afweersysteem cellen van het eigen lichaam aanvalt en vernietigt. Om precies te weten wat de oorzaak is, moet meer onderzoek gedaan worden.

Klachten bij achalasie van de slokdarm

De voornaamste klacht is dat voedsel blijft hangen in de slokdarm. We noemen dit ook wel passageklachten. Door de ophoping van voedsel in de slokdarm zakt na een tijdje vocht ook niet goed meer. Slikken wordt hierdoor steeds moeilijker. Veel mensen krijgen ook last van een slechte adem. Dit komt doordat het voedsel dat in de slokdarm blijft hangen een vieze geur kan afgeven.

Andere klachten die bij achalasie kunnen voorkomen zijn:

  • pijn en/of krampen in de buurt van het borstbeen. De pijn kan uitstralen naar de rug of de keel.
  • het omhoog komen van doorgeslikt voedselDit gebeurt vooral na de maaltijd of als je gaat liggen. Als dit 's nachts gebeurt, kan je je gemakkelijk verslikken. Etensresten kunnen dan in de luchtwegen terecht komen. Dit kan infecties van de luchtwegen en longen veroorzaken.
  • minder zin in eten en daardoor afvallen. In sommige gevallen verminderen de klachten na verloop van tijd. Dit komt doordat de slokdarm steeds verder uitzet en er meer voedsel in kan blijven staan. Als gevolg daarvan krijgt iemand vaak slik- en pijnklachten.

Hoe gaat het verder?

Diagnose van achalasie van de slokdarm

Meestal zijn verschillende onderzoeken nodig voordat duidelijk is dat het om achalasie gaat. Als pijn op de borst de belangrijkste klacht is, is onderzoek nodig om hartklachten uit te sluiten. Vanwege de slikklachten en passageklachten zal de arts ook een gastroscopie voorstellen om andere oorzaken van de klachten uit te sluiten. Een gastroscopie is een kijkonderzoek van de slokdarm en de maag. De arts kijkt met een flexibele slang via de mond in de slokdarm. Met dit onderzoek zijn eventuele afwijkingen van de slokdarm te zien. Tijdens dit onderzoek kan de arts zo nodig ook een weefselhapje (biopt) nemen. Dit weefsel wordt vervolgens in het laboratorium onderzocht. Soms is tijdens de gastroscopie een uitgezette slokdarm zichtbaar. Dat is een belangrijke aanwijzing voor achalasie.

Achalasie van de slokdarm kan met zekerheid vastgesteld worden door:

Je krijgt bij dit onderzoek een contrastmiddel te drinken, meestal bariumpap. Vervolgens worden röntgenfoto’s gemaakt waarop de bewegingen van de slokdarm te zien zijn. Een verminderde beweging en een uitgezette slokdarm zijn zo zichtbaar.

Behandeling van achalasie van de slokdarm

De behandeling van achalasie is gericht op de werking van het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag. Als dit sluitspiertje weer goed kan openen, kan voedsel door de zwaartekracht beter door de slokdarm heen. De verkramping van het sluitspiertje moet dus behandeld worden. Behandeling van achalasie kan op verschillende manieren:

Het sluitspiertje oprekken

Dit wordt ook wel pneumodilatatie of ballondilatatie van de slokdarm genoemd. Met behulp van een flexibele slang (endoscoop) brengt de arts via de mond een ballonnetje in de slokdarm. Dit ballonnetje wordt ter hoogte van de sluitspier opgeblazen gedurende een minuut. Hierdoor wordt het sluitspiertje opgerekt. Deze behandeling moet meestal zo’n 1-2 keer herhaald worden met steeds een iets grotere ballon. Ongeveer 75% van de patiënten is na de oprekkingen klachtenvrij. Bij veel patiënten moet de serie oprekkingen na enkele jaren wel herhaald worden. Bij herhaaldelijk oprekken van het sluitspiertje is er een hele kleine kans op een scheurtje (perforatie) van de slokdarm.

Een operatie waarbij het sluitspiertje wordt ingesneden

Dit wordt ook wel de myotomie volgens Heller genoemd. Tijdens de (kleine) operatie snijdt de chirurg het sluitspiertje een klein stukje in. Hierdoor neemt de knijpkracht, en daarmee de verkramping, af. Deze operatie kan ook via een kijkoperatie (laparoscopie) gedaan worden. Een nadeel van de ingreep is dat je last kunt krijgen van brandend maagzuur (reflux). Dat komt doordat het sluitspiertje soms niet goed meer kan sluiten na deze behandeling en het maagzuur van de maag terug de slokdarm in kan lopen.

Een operatie met flexibele slang via de mond waarbij het sluitspiertje wordt ingesneden

Dit wordt ook wel per-orale endoscopisch myotomie (POEM) genoemd. Met behulp van een flexibele slang (endoscoop) wordt het sluitspiertje bereikt via de mond, langs de slokdarm, door een ’tunneltje’ te graven tot aan het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag. Deze kringspier kan dan worden doorgesneden, waarna het tunneltje weer wordt gesloten. Na deze behandeling kan je soms ook last van brandend maagzuur krijgen.

Botox injecties

Botox (botuline toxine) is een stofje dat geproduceerd wordt door bacteriën. Botox werkt spierontspannend. Het wordt geïnjecteerd in de spieren in de slokdarmwand. Bij zo’n 90% van de patiënten is het een effectief middel tegen de klachten. Het effect is helaas maar tijdelijk. De periode waarin iemand klachtenvrij is na behandeling verschilt per patiënt.

Behandeling met medicijnen: pijnstillers en/of spierverslappers

Deze behandeling lijkt het minst effectief te zijn. Bovendien hebben veel mensen last van bijwerkingen van medicijnen. Behandeling met medicijn gebeurt alleen wanneer mensen niet in aanmerking komen voor bovenstaande behandelingen.

Wat kan ik doen?

Tips en adviezen bij achalasie van de slokdarm

Bij achalasie kunnen allerlei klachten optreden. Veelvoorkomend zijn problemen bij het slikken, het omhoog komen van doorgeslikt voedsel en gewichtsverlies. Hieronder staan tips die je kunnen helpen de klachten te verminderen. Dit zijn algemene adviezen en werken daarom niet voor iedereen. Als je erg veel last blijft houden, of veel gewicht verliest, adviseren we om naar een diëtist te gaan voor een volwaardig voedingsadvies.

  • Brood
    • Snijd de harde korsten van het brood en besmeer het met smeuïg beleg. Drink iets bij iedere hap. Je kunt in plaats van brood ook pap nemen.

  • Vlees
    • Vermijd vezelig vlees zoals rundvlees. Kip, wild of vis zijn meestal gemakkelijk door te slikken. Snijd het vlees of de vis heel fijn of maal het met behulp van staafmixer of keukenmachine. Voeg eventueel jus of bouillon toe om het doorslikken gemakkelijker te maken.

  • Groenten
    • Ook groenten kan je pureren of fijn snijden. Gaargekookte groente zijn meestal gemakkelijker door te slikken dan rauwkost. Je kan de groente ook smeuïger maken met behulp van melk, room of saus.

  • Maaltijdsoep
    • Een maaltijdsoep is een goede variant voor de warme maaltijd. Snijd de vulling fijn of maak bijvoorbeeld erwtensoep.

  • Nagerecht of tussendoortje
    • Zacht (geschild) fruit of een zuivelproduct zijn voorbeelden van geschikte nagerechten of tussendoortjes.

  • Aardappelen
    • Je kan de aardappelen smeuïg maken met behulp van jus, appelmoes, saus of bouillon of vervangen door puree. In plaats van aardappelen kan je ook pasta of rijst kiezen, in combinatie met een saus.

  • Tijdens alle maaltijden
    • Eet rustig en kauw goed. Drink voldoende tijdens en na de maaltijd. Vermijd hele grote maaltijden. Eet liever zes tot acht kleine maaltijden in plaats van drie grote maaltijden op een dag.

  • Diëtist
    • Als je last hebt van een verminderde eetlust en gewichtsverlies, vraag dan advies bij een diëtist. Een diëtist kan een persoonlijk voedingsadvies geven en tips om op een gezonde manier extra calorieën binnen te krijgen.

Expertise Centrum voor de behandeling van Achalasie

Er bestaat een polikliniek voor motoriekstoornissen van slokdarm en maag (MOT-CHIR) in het AMC te Amsterdam. De MOT-CHIR polikliniek is de grootste academische polikliniek in Nederland die gespecialiseerd is in de diagnostiek en behandeling van de refluxziekte en achalasie. Op deze polikliniek wordt nauw samengewerkt met het endoscopie- en functielaboratorium van de MDL (maag- darm- leverziekte). Daardoor is er ruime kennis en ervaring in de behandeling van achalasie en de refluxziekte.

Colofon

Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting

In samenwerking met:
Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL)
Dr. Matthijs Kramer, MDL-arts, MUMC+ (NVMDL)
Dr. J.M. Conchillo, MLD-arts, MUMC+
Dr. Rachel van Eijk, MDL-arts, DC Klinieken Breda (NVMDL)
Sacha Visser, diëtist gespecialiseerd in darmproblematiek en voedselovergevoeligheid


Laatst herzien:
november 2023

We houden je graag op de hoogte

We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.

Doneer aan de Maag Lever Darm Stichting

Al 0 donateurs steunden vandaag een gezonde spijsvertering voor iedereen.

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer

Word abonnee bij Staatsloterij en steun MLDS.

Kies nú voor automatisch meespelen dan:
• Krijg je een gratis Staatslot t.w.v. €17,50 cadeau
• Doneert Staatsloterij €20 aan de Maag Lever Darm Stichting
ja, ik word abonnee