Jouw donatie maakt het verschil

Wij bieden betrouwbare informatie en maken onderzoek mogelijk. Steun ons werk.

Jouw donatie maakt het verschil

Steun betrouwbare informatie en onderzoek.

doneer

Home
Nieuws
Nederland in vier jaar tijd een tikkeltje toiletvriendelijker

Lees voor

Nederland in vier jaar tijd een tikkeltje toiletvriendelijker

16 november 2023

West Maas en Waal dit jaar meest toiletvriendelijke gemeente

De gemeente West Maas en Waal (Gelderland) is de toiletvriendelijkste gemeente van Nederland, gevolgd door Amersfoort (Utrecht) en de nummer één van vorig jaar, Veere (Zeeland). West Maas en Waal is in een jaar tijd van de achterhoede opgeklommen naar de bovenste plek. Steenbergen (Noord-Brabant) stijgt echter met 300 plekken het hardste. Jaarlijks onderzoeken we samen met de HogeNood-app rond Wereld Toilet Dag (19 november) de toiletvriendelijkheid van de gemeenten in ons land. We doen dat mede om aandacht te vragen voor de één op de vier Nederlanders die er door het toilettekort minder vaak op uit durven.

Nederland in vier jaar van een 4,5 naar een 4,7

Sinds we in 2020 zijn gestart met het maken van de jaarlijkse ranglijsten van toiletvriendelijkheid van gemeenten in Nederland, is het gemiddelde rapportcijfer voor gemeenten licht gestegen van een 4,5 in 2020 naar een 4,7 in 2023. Het aantal toiletten in de HogeNood-app steeg in diezelfde periode van 6.600 naar 8.300.

Leonie Klabbers, adjunct-directeur van de Maag Lever Darm Stichting (MLDS): “De stijging is vooral het gevolg van meer lokaal beleid, meer gemeenten die partner zijn van de HogeNood-app en betere navolging van de toiletnorm: om de 500 meter een toilet in stads- en dorpscentra. De stijging is aan de ene kant goed nieuws en laat zien dat het werk van de Toiletalliantie zich uitbetaalt. Aan de andere kant is deze verbetering vooral het resultaat van enkele gemeenten die veel doen, maar er zijn nog steeds veel te veel gemeenten die in gebreke blijven. Een 4,7 is nog geen voldoende. De MLDS wil dat er meer openbare toiletten komen voor patiënten met een spijsverteringsziekte en alle andere mensen die niet naar buiten durven, omdat ze bang zijn niet naar de wc te kunnen.”

De top 10 van de landelijke ranglijst

Ranglijst	Gemeente	Behaalde punten
1	West Maas en Waal	791
2	Amersfoort	767
3	Veere	750
4	Utrecht	744
5	Alkmaar	721
6	Hattem	718
7	Nunspeet	715
8	Amsterdam	714
9	Roosendaal	712
10	Culemborg	707

Ben je benieuwd naar de andere gemeenten? De hele lijst vind je hier bij de Toiletalliantie.

Opvallende resultaten

Politieke druk lijkt vaak nodig te zijn: behalve in Veere en Culemborg heeft in elke top-10-gemeente de gemeenteraad aangedrongen op terugdringen van het toilettekort.
Een HogeNood-licentie blijkt cruciaal voor een top-10-notering: alle gemeenten in de top-10 hebben een licentie en kunnen daarmee zelf toiletten in gemeentelijke gebouwen, horecazaken en winkels aan de app toevoegen.
Het beste is allebei doen: West Maas en Waal stond in 2020 op plek 347 (van de toen 355). In 2022 stond één zin in het coalitieakkoord (“Stimuleren van meer publiekstoegankelijke toiletten”) en daarna heeft de gemeente via een partnerschap met HogeNood 24 toiletten toegevoegd aan de app en zo de eerste plek bereikt
Ook zien we dit in Steenbergen, de grootste landelijke stijger in 2023, die dit jaar 300 plekken omhoog is geklommen tot plek 28. In 2023 heeft de raad een motie aangenomen om aan te sluiten bij de HogeNood-app. Die licentie heeft de gemeente gebruikt om het aantal toiletten in de app te verviervoudigen.
Het blijft aandacht vragen: de nummer 1 en 2 van 2021, Druten en Losser, zijn teruggevallen naar de plekken 53 en 48. Het lijkt erop dat deze gemeenten sindsdien niets meer doen aan het openstellen van toiletten.

Onderaan de lijst

Helemaal onderaan de ranglijst bungelen Baarle-Nassau, Rozendaal, Voerendaal en Waalre. Klabbers: “Deze vier minst toiletvriendelijke gemeenten hangen al jarenlang onderaan de lijst met het rapportcijfer 0. Baarle-Nassau en Waalre zijn zelfs hun enige opengestelde toilet kwijtgeraakt. Maar juist de sterkste stijgers van de laatste jaren, zoals Steenbergen en West Maas en Waal, zijn gemeenten uit de achterhoede. Kortom, waar een wil is, is een weg.”

Lijst van volgend jaar houdt rekening met toerisme

De gemeenten Veere, Alkmaar en Amsterdam staan dit jaar op plek twee, vijf en acht. Maar deze gemeenten trekken ook veel toeristen. Zo wonen op Schiermonnikoog (vorig jaar plek drie, dit jaar dertien) bijvoorbeeld zo’n 900 inwoners maar daar komen nog eens gemiddeld 2.400 toeristen per nacht bij. Vanaf volgend jaar willen we met HogeNood daarom het gemiddeld aantal overnachtende toeristen per gemeente meetellen bij het aantal inwoners.

Één op de drie mensen gehinderd door tekort aan toiletten

“Toiletten zijn niet alleen van belang voor 3,5 miljoen buik- en blaaspatiënten, maar voor ons allemaal,” aldus Klabbers. “Eén op de drie mensen geeft aan dat het tekort aan toiletten invloed heeft op hun levenskwaliteit. Het beperkt hun bewegingsvrijheid bij onder andere het winkelen, evenementenbezoek en het uitgaan. Toiletten in het buitengebied en openbare toiletten zijn helaas nog schaars. Zo zijn in Parijs 750 openbare toiletten voor twee miljoen mensen, en heeft Nederland er 700 voor 18 miljoen. Daarvan zijn er ook nog eens 220 urinoir en maar 176 rolstoeltoegankelijk.”

Klabbers vervolgt: “Ook is de stijging van afgelopen jaren vooral het werk van enkele gemeenten die hun best doen. Er moeten nog veel meer gemeenten van de pot afkomen. De Toiletalliantie pleit er daarom voor dat er in stadscentra en verblijfsgebieden als parken om de 500 meter een toilet moet zijn. Dat is nog in lang niet alle gemeenten het geval. Daarom blijven we strijden voor voldoende toiletten voor iedereen.”

De zes indicatoren om de ranglijst te bepalen

Aantal inwoners per toilet (max. 300 punten).
Toegankelijkheid: urinoirs krijgen minder punten dan zittoiletten; (rolstoel)toegankelijke toiletten krijgen de meeste punten (max. 300 punten).
De spreiding over de gemeente: hoe meer toiletten om de 500 meter, des te meer punten (max. 150 punten).
Het aantal openbare toiletten ten opzichte van het aantal opengestelde (max. 100 punten).
Het beleid van de gemeente (max. 100 punten).
Zelf gegevens kunnen toevoegen aan de HogeNood-app (0 of 50 punten).

Over de Toiletalliantie

De Toiletalliantie is een koepel van zo’n dertig maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor meer openbare en opengestelde toiletten. De alliantie is een initiatief van de Maag Lever Darm Stichting. Op het platform www.iederewctelt.nl vinden gemeenten, horeca en winkeliers informatie waarmee ze de situatie in hun eigen omgeving kunnen verbeteren. De Toiletalliantie werkt nauw samen met de makers van de HogeNood-app, waar overheden en ondernemers hun toiletlocaties kunnen aanmelden zodat deze voor iedereen vindbaar zijn.