Wat is collagene colitis?
Collagene colitis (Colitis collagenosa) is een zeldzame ontstekingsziekte van de dikke darm.
De wand van een gezonde dikke darm bestaat uit drie lagen. Van buiten naar binnen is dit de dubbele spierlaag, de bindweefsellaag en de slijmvlieslaag. Bij de ziekte collagene colitis ligt direct onder het slijmvlies een veel dikkere speciale bindweefsellaag. Dit wordt het collageen genoemd. In deze collageenlaag bevinden zich ontstekingscellen. Deze ontstekingscellen kunnen de darmwand aantasten. Dit leidt tot ernstige en langdurige diarree.
Collagene colitis is niet hetzelfde als colitis ulcerosa. Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. De bindweefsellaag wordt bij colitis ulcerosa niet aangetast.
Collagene colitis komt hoofdzakelijk voor bij vrouwen. De ziekte openbaart zich meestal pas op latere leeftijd tussen de 50 en 70 jaar. Van alle mensen met chronische diarreeklachten heeft 0,3 tot 5% collagene colitis.
De dikke darm is het laatste deel van het spijsverteringskanaal. De dikke darm gaat over in de endeldarm. In de dikke darm wordt ontlasting ingedikt. Wanneer ontlasting vanuit de dunne darm in de dikke darm komt, is het een waterdunne brij van onverteerbare voedselresten. In de dikke darm worden vocht, zouten en mineralen aan de brij onttrokken. Hierdoor ontstaat uiteindelijk een soepele ontlasting.
Oorzaak van collagene colitis
De oorzaak van collagene colitis is nog niet bekend. Er zijn aanwijzingen dat collagene colitis een auto-immuunziekte is. Collagene colitis komt namelijk regelmatig samen voor met andere auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis, sclerodermie, het syndroom van Sjögren of de ziekte van Hodgkin. Een auto-immuunziekte is een ziekte van het immuunsysteem waarbij het afweersysteem het eigen gezonde weefsel aanvalt.
Ook wordt soms een verband gelegd tussen het optreden van collagene colitis en het gebruik van bepaalde ‘ontstekingsremmende pijnstillers’ zoals bijvoorbeeld aspirine. Meer onderzoek is echter noodzakelijk om met zekerheid de oorzaak van collagene colitis vast te stellen.
Hoe herken ik het?
Klachten en symptomen bij collagene colitis
De meest kenmerkende (belangrijkste) klacht bij collagene colitis is diarree, vaak wel 5 tot 10 keer per dag. De diarree is waterdun en gaat gepaard met hevige buikkrampen. De klachten kunnen jarenlang hetzelfde blijven maar ze kunnen in de loop van de tijd ook wat variëren. Heel soms treedt er spontaan verbetering op.
Behalve deze lichamelijke klachten heeft collagene colitis ook veel invloed op het dagelijks leven. Uit angst om plotseling overvallen te worden door diarree of buikloop ondernemen veel patiënten steeds minder activiteiten. Boodschappen doen, winkelen, werken en reizen kunnen een probleem worden. De kans bestaat dat men zich op den duur steeds meer gaat terugtrekken waardoor men erg geïsoleerd raakt.
Hoe gaat het verder?
Diagnose van collagene colitis
In eerste instantie zal de huisarts een lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en eventueel ontlastingsonderzoek doen. Het is van belang om andere ziektes uit te sluiten waarbij eveneens chronische diarreeklachten optreden.
Collagene colitis is met zekerheid vast te stellen door middel van een inwendig kijkonderzoek van de dikke darm, een coloscopie genoemd. Bij dit onderzoek wordt de binnenkant van de darm bekeken met behulp van een endoscoop. De endoscoop is een flexibele slang die via de anus in de darm wordt geschoven. Aan het uiteinde van de slang zitten een lampje en een camera.
De camerabeelden worden op een scherm weergegeven. Op deze manier kan de arts de binnenkant van de darm goed bekijken. Een coloscopie alleen geeft echter niet voldoende informatie. Het slijmvlies van de dikke darm ziet er bij collagene colitis meestal redelijk normaal uit. Daarom zullen er tijdens de coloscopie op diverse plaatsen in de dikke darm kleine ‘hapjes’ weefsel worden weggehaald. Dit heet een biopsie. Onder de microscoop kan het weefsel (een biopt) onderzocht worden op de aanwezigheid van collageen en ontstekingscellen, en kan de diagnose worden gesteld.
Meer informatie over een coloscopie.
Behandeling van collagene colitis
Om de klachten van collagene colitis te behandelen, kan de arts verschillende medicijnen voorschrijven:
- Medicijnen tegen diarree. Deze medicijnen kunnen de diarreeklachten verminderen. Deze medicijnen helpen echter niet tegen de ontsteking.
- Ontstekingsremmende medicijnen. Deze medicijnen zijn gericht op het behandelen van de ontstekingen. Hierdoor nemen de klachten vaak snel af. Bij veel mensen is een langdurige behandeling met medicijnen nodig omdat de klachten vaak terugkomen wanneer gestopt wordt met de medicijnen.
Wat kan ik doen?
De volgende voedingsadviezen en leefregels kunnen de klachten verminderen.
Patiëntenvereniging
Crohn en Colitis NL ,is de patiëntenvereniging die als doel heeft om mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa te steunen in het leven met de ziekte. Belangrijke activiteiten zijn:
- Voorlichting
- Lotgenotencontact
- Wetenschappelijk onderzoek
- Belangenbehartiging van patiënten
Crohn en Colitis NL heeft hiervoor verschillende communicatiemiddelen zoals de website, social media en een verenigingsblad.
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting.
In samenwerking met:
Drs. Jeroen Jansen, MDL-arts
Dr. Alfons Geraedts, MDL-arts
Dr. Rob Ouwendijk, MDL-arts
Dr. Mark van Berge Henegouwen, GI-chirurg
Dr. Christianne Buskens, GI-chirurg
Laatst herzien:
2013
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
