Ontwikkeling van een bloedtest voor darmkanker patiënten met operabele leveruitzaaiingen om snelle terugkeer van ziekte te voorspellen na chirurgie

Darmkanker is een van de meest voorkomende kankersoorten in Nederland, met meer dan 15.000 nieuwe gevallen in 2016. Een kwart van deze patiënten heeft bij diagnose al zichtbare leveruitzaaiingen. Daarnaast ontwikkelt een aanzienlijk deel van de patiënten die eerder geen zichtbare leveruitzaaiingen hebben in een later stadium alsnog leveruitzaaiingen. Bij één vijfde van al deze patiënten is het mogelijk de leveruitzaaiingen middels een operatie te verwijderen. Hoewel deze operatie wordt uitgevoerd met de intentie om de patiënten te genezen, keert bij ongeveer de helft van de patiënten de ziekte binnen een jaar terug. Op basis van klinische gegevens is het nu niet mogelijk om de kans op deze snelle ziekte-terugkeer goed in te schatten. Als de onderzoekers in staat zouden zijn om direct na operatie de patiënten te selecteren die een hoge kans hebben op snelle terugkeer van de ziekte, zouden ze specifiek in deze groep kunnen onderzoeken of extra behandeling met chemotherapie meerwaarde heeft. Het wel of niet geven van chemotherapie na het operatief verwijderen van leveruitzaaiingen in darmkanker patiënten hangt momenteel af van de behandelend arts en plaats van behandeling. Eerder gerandomiseerd onderzoek liet verschil zien in ziektevrije overleving tussen patiënten die wel en geen chemotherapie kregen na operatie. Er was echter geen verschil in de totale overleving. Op basis hiervan wordt volgens Nederlandse richtlijnen geen chemotherapie gegeven, ondanks het feit dat een deel van de patiënten wel degelijk voordeel lijkt te hebben van deze extra behandeling. De ontwikkeling van een eenvoudige bloedtest die snelle terugkeer van ziekte kan voorspellen is daarom niet alleen belangrijk voor een goede inschatting van de prognose van de patiënt, maar ook om per patiënt het meest optimale behandelplan te bepalen. 

Het ontwikkelen van een eenvoudige bloedtest die voorspelt bij welke darmkanker patiënten met operatief verwijderbare leveruitzaaiingen de ziekte binnen een jaar na deze operatie terugkomt. Dit is van belang om specifiek deze patiënten in de toekomst extra behandeling te kunnen aanbieden na de operatie.   

In Rotterdam en omstreken loopt momenteel de MIRACLE-studie waarbij bij deelnemende darmkanker patiënten met operabele leveruitzaaiingen extra bloed wordt afgenomen voor de operatie en 1 dag, 5 dagen en 3 weken na de operatie. Daarnaast wordt voor al deze patiënten de ontwikkeling van hun ziekte tot minimaal 3 jaar na de operatie bijgehouden. Mede op basis van recente veelbelovende literatuur willen de onderzoekers bij deze patiënten onderzoeken of kanker-specifieke structuurveranderingen in DNA-fragmenten circulerend in het bloed (zogenaamde cfDNA methylering) kunnen voorspellen bij wie van deze patiënten de ziekte binnen een jaar na het verwijderen van de leveruitzaaiing terug zal keren. 

– Stap 1: Vergelijken van alle cfDNA-methylering in het bloed tussen enerzijds 64 geselecteerde patiënten met terugkeer van ziekte binnen een jaar en anderzijds 64 geselecteerde patiënten die minimaal 3 jaar ziektevrij zijn, om zo de meest voorspellende set van cfDNA methyleringsfragmenten te identificeren. 

– Stap 2: Ontwikkelen van een simpele test, waarbij ze gebruik zullen maken van al bestaande technieken, om de geselecteerde cfDNA methyleringsfragmenten te meten in bloed. Deze test zal vervolgens worden toegepast op nog niet gebruikte samples uit de MIRACLE-studie om de voorspellende waarde van de test onafhankelijk te bevestigen. 

Deze studie zal resulteren in een eenvoudig uit te voeren bloedtest die direct na verwijdering van de leveruitzaaiingen kan voorspellen bij welke patiënten de ziekte binnen een jaar zal terugkeren. Vervolgstudies zullen uitwijzen of patiënten die volgens onze test een hoog risico op snelle terugkeer van de ziekte hebben, gebaat zijn bij extra chemotherapie na verwijdering van de leveruitzaaiingen. Tot slot zullen de ervaringen uit dit onderzoek bijdragen aan de toekomstige ontwikkeling van cfDNA-methyleringstesten voor darmkanker-screening. 

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling. 

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst. 

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek. 

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.