Makkelijke signaal-stofjes om NASH op te sporen

Niet-alcoholische steatohepatitis (NASH) is een ontwikkelende ziekte die gepaard gaat met leververvetting, ontsteking en littekenvorming in de lever. Het aantal patiënten met NASH stijgt snel, doordat het aantal mensen met obesitas stijgt.  

NASH kan op dit moment alleen met behulp van een leverbiopt (hapje weefsel) worden opgespoord. Hierbij neemt de arts met behulp van een holle naald een stukje van de lever weg voor onderzoek onder de microscoop. Het afnemen van een leverbiopt is belastend; het is pijnlijk en kan in zeldzame gevallen leiden tot bloedingen. Dit is een ingrijpende methode en daardoor is er behoefte aan een makkelijkere manier om NASH op te sporen. Vanwege de belasting en risico’s voor de patiënt en de hoge kosten voor de ingreep, is het niet mogelijk om regelmatig een leverbiopt af te nemen om na te gaan of een medicijn aanslaat of om regelmatig de gezondheidsstatus van de lever te onderzoeken. Het is daarom van het allergrootste belang dat er nieuwe, minder belastende methodes worden ontwikkeld om NASH op te sporen. 

Gebaseerd op bestaande wetenschappelijke onderzoeken is het vermoeden dat vetten en andere stoffen in het bloed, en darmbacteriën in de ontlasting een goede afspiegeling zijn van de ‘gezondheidssituatie’ van de lever. Daarbij zouden deze stofjes ook voorspellend kunnen zijn voor de ontwikkeling van NASH in mensen met obesitas 

Dit onderzoek richt zich op het ontwikkelen van deze minder belastende manieren om NASH op te sporen. Om dit probleem aan te pakken is een team van zeer veelzijdige experts samengesteld op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Hepatologie. 

In dit onderzoek zullen onderzoekers de ‘blauwdruk’ van vetten, metabolieten (stofjes uit de stofwisseling), en darmbacteriën achterhalen die een gezonde lever onderscheidt van een vette lever (NAFLD) en een lever met NASH. Patiënten die een maagverkleining of een galblaasoperatie ondergaan, zullen worden gevraagd om mee te doen in dit onderzoek om bloed, ontlasting en een stukje leverweefsel af te staan. Op deze manier zullen ze zowel patiënten met NASH als patiënten zonder NASH includeren. Ze verwachten in totaal 50 patiënten met een gezonde lever, 50 met een vette lever en 50 met NASH nodig te hebben om een precieze ‘blauwdruk’ van vetten, metabolieten en darmbacteriën te bepalen en die te spiegelen aan de ernst van de ziekte zoals deze is vastgesteld met behulp van microscopisch onderzoek in het leverbiopt. 

Met het vaststellen van deze ‘blauwdruk’ verzamelen de onderzoekers kennis die uiterst belangrijk is om een nieuwe test voor NASH te ontwikkelen. Ze verwachten dat ze met deze kennis extra subsidies kunnen aantrekken om deze ‘blauwdrukken’ vervolgens verder te ontwikkelen en te komen tot een simpele laboratorium test. Ze voorzien dat dit onderzoek binnen 5 jaar kan leiden tot een nieuwe, zeer precieze, goedkopere test voor NASH met nauwelijks belasting voor de patiënt. Daarnaast voorzien ze dat een dergelijke test ook te gebruiken zal zijn om het effect van medicijnen op de gezondheid van de lever te volgen. 

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling. 

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst. 

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek. 

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen.