Cognitieve gedragstherapie bij IBD patiënten een lage kwaliteit van leven, angst en depressie

Het onderzoek

Waarom is dit onderzoek belangrijk?

Angststoornissen en depressie komen vaak voor bij mensen met IBD (de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa). Deze psychische stoornissen kunnen de ziekte verergeren. Toch blijkt slechts 18% van de IBD patiënten met een hoge mate van angst en/of depressieklachten en een lage kwaliteit van leven, psychologische hulp te krijgen. Screening en behandeling van psychische stoornissen zou een standaard onderdeel moeten worden van de behandeling van IBD. 

Behandeling van angst en depressie klachten blijkt namelijk effectief te zijn bij deze doelgroep. Recent is de werking onderzocht van een cognitieve gedragstherapie (CGT), dat specifiek werd ontwikkeld voor mensen met IBD. In een eerdere studie (de KL!C studie) werden twee groepen van 59 patiënten met elkaar vergeleken. Hierbij kreeg de ene groep wel de behandeling en de andere groep niet. De groep die de behandeling kreeg bleek veel beter af. Bovendien bleken 8 individuele sessies “IBDspecifieke CGT” voldoende om positieve effecten te bereiken; depressie- en angstsymptomen verminderden en kwaliteit van leven verbeterde

Wat is het doel van dit onderzoek?

Het verbeteren van de kwaliteit van leven van IBD patiënten met lage kwaliteit van leven, angststoornissen en depressies. 

Wat gaan de onderzoekers doen?

Screening van IBD patiënten op lage mentale kwaliteit van leven – middels (online) screening. Wanneer IBD-patiënten met angst en depressie het willen zullen ze verwezen worden voor een “IBD specifieke CGT” behandeling. 

Een standaard drie-staps screeningsprocedure (zoals toegepast in de KL!C studie) zal geïmplementeerd worden op de MDLafdelingen van het AMC en twee andere ziekenhuizen in Nederland. Klinisch psychologen en GZ psychologen zullen getraind worden in deze specifieke op IBD toegespitste psychologische behandeling.

Wat zijn de verwachte resultaten?

Verspreiding en toepassing van cognitieve gedragstherapie toegespitst op patiënten met IBD “IBDspecifieke CGT met een lage kwaliteit van leven, angst en depressie. 

Tussentijdse resultaten

De therapeuten voeren momenteel de behandelingen uit bij de IBD patiënten van de verschillende ziekenhuizen. Er vinden regelmatig training sessies met de therapeuten plaats van de 4 verschillende ziekenhuizen. Op het AMC neemt dit een deel van de wekelijkse patiënten bespreking in beslag. De therapeuten uit de andere ziekenhuizen ontvangen training per telefoon op verzoek. 

De screening en behandeling van IBD patiënten wordt voortgezet. Evenals de training van de therapeuten die de CGT uitvoeren. In totaal hebben ze 60 patiënten nodig voor deze studie.  

Ze hebben een begin gemaakt met het schrijven van een implementatie artikel en de statistische analyses uitgezocht. Hier zijn drie onderzoeksvragen uit voorgekomen: 1. Wat is het effect van de implementatie vergeleken met het oorspronkelijke effect? 2. Wat zijn de redenen van weigering voor deelname van IBD patiënten met lage mentale kwaliteit van leven? 3. Inventarisatie van belemmerende en bevorderde factoren van het implementatie proces, door middel van interviews met therapeuten en medisch specialisten. 

Het eindresultaat

Er werden 280 patiënten onderzocht, 94 van hen begonnen met de IBD-specifieke CGT-behandeling. In totaal hebben 63 patiënten vijf of meer sessies van de behandeling gevolgd. De uitvoering was succesvol en het effect van de behandeling was zoals verwacht. Zowel gastro-enterologen als therapeuten hebben een positieve houding. Een van de aanbevelingen is om regelmatig te screenen op kwaliteit van leven, angst en depressie bij IBD-patiënten door verpleegkundig specialisten.

De antwoorden op de onderzoeksvragen:

Wat is het effect van de uitvoering vergeleken met het oorspronkelijke effect? De effecten van de 'IBD-specifieke CGT' tijdens de uitvoering zijn duidelijk verbeterd, zowel op het gebied van angst en depressie als de ziekte specifieke kwaliteit van leven, vergeleken met de oorspronkelijke studie.

Wat zijn de redenen voor weigering van deelname door IBD-patiënten met een lage mentale kwaliteit van leven? Verschillende redenen voor weigering zijn in kaart gebracht. Zoals geen tijd, logistieke problemen, onvoldoende klachten of juist zeer ernstige klachten, psychologische behandeling elders, COVID-19, en andere redenen.

Inventarisatie van belemmerende en bevorderende factoren van het implementatieproces, door middel van interviews met therapeuten en medisch specialisten. De geïnterviewde gastro-enterologen en therapeuten vinden dat "IBD-specifieke CGT" nodig en nuttig is voor patiënten met inflammatoire darmziekten die een lage kwaliteit van leven hebben, depressief zijn en/of een angststoornis hebben. Een uniforme werkwijze voor dagelijkse screening op angst en depressie bij IBD-patiënten door verpleegkundig specialisten zou gunstig zijn voor de uitvoering van de "CGT voor IBD".

Resultaten van wetenschappelijk onderzoek

Om van een idee tot een toepassing te komen is veel onderzoek nodig. Dit kost tijd. Ook wanneer een onderzoek andere resultaten oplevert dan verwacht, leren we daar veel van. Daardoor is ieder resultaat een stap vooruit.

Projectinformatie

Orgaan: Darmen
Aandoening: IBD (de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa)
Titel project: Cognitieve gedragstherapie bij IBD patiënten een lage kwaliteit van leven, angst en depressie
Projectleider: Floor Bennebroek Evertsz’
Instantie: Amsterdam Universitair Medische Centra – locatie AMC
Gestart in: 2018
Looptijd: 2 jaar
Status: Afgerond

Veelgestelde vragen over wetenschappelijk onderzoek

Kan ik ook meedoen aan dit onderzoek?

In de meeste gevallen werven de onderzoekers hun eigen deelnemers. De meeste onderzoeken in onze database lopen al enige tijd of zijn afgerond. De onderzoekers hebben dan al voldoende patiënten gevonden voor het onderzoek. Je kunt je dat niet meer aanmelden. Over het algemeen werven de onderzoekers zelf nu eigen deelnemers. Als het onderzoek net is gestart is ons advies om de website van het ziekenhuis/instelling in de gaten te houden of contact op te nemen met op te nemen met de contactpersoon van het onderzoek. Dit staat op de site van de onderzoeksinstelling.

Kan ik in contact komen met de onderzoeker?

Wij brengen geen patiënten in contact met de onderzoekers. Het contact dat wij hebben met de onderzoeker is inhoudelijk en verwijzen niet iemand door tenzij de onderzoekers dit hebben aangegeven. Dan is dit aangegeven in de bovenstaande tekst.

Waarom kost onderzoek doen zoveel tijd?

Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek is een ingewikkeld proces dat vaak meerdere jaren duurt. Wetenschappelijk onderzoek moet zorgvuldig uitgevoerd worden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. Er bestaan veel verschillende type onderzoeken die allemaal weer zijn voor- en nadelen hebben. Uiteindelijk draagt ieder onderzoek bij aan het verhogen van de kennis over een bepaald onderwerp. Je hebt veel onderzoeken nodig om te kunnen zeggen dat iets betrouwbaar is. En het dus wetenschappelijk is bewezen. Daarom duurt het vaak ook lang voordat nieuwe een behandeling of bepaalde medicatie in de reguliere behandelingen toegepast kan worden.

Ik wil graag meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

In wetenschappelijk onderzoek zijn vaak proefpersonen nodig. Dit zijn gezonde mensen of patiënten die vrijwillig meewerken aan een onderzoek naar nieuwe behandelingen of medicijnen.

Deelname aan een wetenschappelijk onderzoek kan gunstig zijn omdat je bijvoorbeeld een nieuwe behandeling krijgt die de klachten kan verminderen of waardoor het mogelijk is om (sneller) beter te worden. Ook voor anderen is deelname waardevol omdat je een bijdrage levert aan onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe behandelingen. Er kunnen ook nadelen zitten aan deelname, zoals risico’s die je loopt omdat het een nieuwe behandeling betreft, eventuele bijwerkingen en de tijd en moeite die je erin stopt.

De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) zorgt voor de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek. Op de website van CCMO kun je terecht voor alle belangrijke informatie met betrekking tot het meedoen aan onderzoek.

Aanvullende informatie vind je op de website van Rijksoverheid 

Daarnaast kun je ook je behandelend arts vragen of hij/zij weet welke onderzoeken er op dit moment lopen voor de aandoening die je hebt. De arts kan je meer vertellen over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en welke onderzoeken mogelijk geschikt kunnen. 

Stroke 1 Created with Sketch.

Samen strijden

Een gezonde spijsvertering voor iedereen, dat is onze droom. Door zorgtrajecten te verbeteren en projecten mogelijk te maken die zorgen voor een betere kwaliteit van leven. Dat doen we niet alleen, maar samen met artsen, onderzoekers, patiënten, hun familie en vrienden, met donateurs en vrijwilligers.

meer over onze strategie, onderzoeken en behaalde resultaten

Alleen met jouw gift kunnen we onderzoeken zoals deze steunen. Help je mee?

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer

We hebben nieuws!

Vanaf januari 2025 wordt de Maag Lever Darm Stichting het MDL Fonds.
Lees meer