Wat is het?

Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Ze ontstaan waarschijnlijk op zwakke plekken in de darmwand die bij een verhoogde druk naar buiten gaan stulpen. Het is te vergelijken met de binnenband van een fiets die op een zwakke plek naar buiten drukt.

Divertikels zijn, zolang ze niet ontstoken raken, volkomen onschuldig. Ze ontstaan meestal in het laatste bochtige deel van de dikke darm. Soms ontstaan divertikels in het begin en middengedeelte van de dikke darm. Divertikels komen vooral voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. Ze worden vaak per toeval ontdekt omdat de meeste mensen met divertikels er nooit last van hebben.

Wat is diverticulitis?

Divertikels zijn op zichzelf onschuldig en goedaardig. Soms gaat een divertikel echter ontsteken. Dit gebeurt bij eén van de vijf mensen met divertikels. Als divertikels gaan ontsteken wordt dat diverticulitis genoemd.


Een divertikel is nooit kwaadaardig

Een divertikel is wat anders dan een darmpoliep. Poliepen groeien op het slijmvlies van de darm naar binnen toe. Poliepen kunnen kwaadaardig worden en darmkanker veroorzaken. Divertikels stulpen door de darmwand heen naar buiten, de buikholte in. Als een soort ballonnetje. Divertikels kunnen gaan ontsteken maar worden nooit kwaadaardig.

Oorzaak van divertikels en diverticulitis

Oorzaken van divertikels

Waarschijnlijk ontstaan divertikels op zwakke plekken in de darmwand die onder verhoogde druk gaan uitstulpen. Divertikels lijken vaker voor te komen in de westerse wereld. Mogelijk speelt het eten van weinig vezels hierbij een rol. Bij te weinig vezels in de voeding kan de ontlasting harder worden. Dit wordt ook wel verstopping of obstipatie genoemd. Ook te weinig lichaamsbeweging en overgewicht kunnen leiden tot verstopping. Harde poep blijft langer in de darm en zorgt voor een verhoogde druk in de darm. Hierdoor kunnen divertikels ontstaan.

Oorzaken van diverticulitis

Het is niet bekend waardoor divertikels gaan ontsteken. Mensen die roken, weinig bewegen, weinig vezels eten, overgewicht hebben en NSAID’s (pijnstillers die de darmwand kunnen irriteren) gebruiken, lijken een iets grotere kans te hebben op diverticulitis.

Diny: 'Het is een hele zoektocht geweest.'

Diny heeft divertikels. ‘Ik heb geleerd met mijn buikklachten om te gaan. Het is een hele zoektocht geweest, maar voeding speelt voor mij een grote rol.’

lees hier haar verhaal

Hoe herken ik het?

Klachten en symptomen bij divertikels en diverticulitis

Meestal geven divertikels zelf geen klachten. Heel soms hebben mensen last van een vage buikpijn of een opgeblazen gevoel. Ook kan een divertikel gaan bloeden, waardoor er bloed uit de anus kan komen. Meestal treden klachten pas op als divertikels gaan ontsteken (diverticulitis).

Diverticulitis geeft vaak de volgende klachten:

  • buikpijn en buikkrampen. De pijn kan direct hevig zijn of eerst wat zeurend en na een paar dagen hevig. De pijn zit vaak linksonder in de buik.
  • koorts
  • een opgezette buik
  • een veranderd ontlastingspatroon: hevige diarree of ernstige verstopping
  • misselijkheid, soms met braken
  • soms bloedverlies en slijmverlies uit de anus

Bij diverticulitis kan bloedverlies uit de anus voorkomen, soms zelfs in grote hoeveelheden. Deze bloeding ontstaat doordat een bloedvaatje in het divertikel scheurt. Dit kan ook gebeuren als een divertikel niet ontstoken is.

Heel soms kan de darm op de plaats van de ontsteking openbarsten. Dit wordt een darmperforatie genoemd. De kans op een darmperforatie is groter als je heel veel ontstoken divertikels in jouw dikke darm hebt. Een darmperforatie kan erg gevaarlijk zijn omdat hierdoor ontlasting in de buikholte terecht kan komen.

Er kan dan een buikvliesontsteking (peritonitis) ontstaan. Een darmperforatie en/of buikvliesontsteking geeft acute, hevige pijnklachten, meestal in combinatie met hoge koorts.

Hoe gaat het verder?

Diagnose van divertikels en diverticulitis

Divertikels worden vaak per toeval ontdekt. Als je ernstige klachten hebt die kunnen wijzen op diverticulitis verwijst de huisarts je door naar een maag-, darm- en leverarts (MDL-arts), internist of chirurg voor verder onderzoek.

Diverticulitis kan worden vastgesteld met één van onderstaande onderzoeken:

  • CT-scan van de buik
    Een CT-scan is een onderzoek met röntgenstralen. Via een ader in de arm spuit de arts contrastvloeistof in. Organen zijn dan duidelijk zichtbaar op de röntgenafbeeldingen. Tijdens het onderzoek ga je heel langzaam door een kokervormige scanner. De scanner maakt een hele serie gedetailleerde foto’s van jouw buik. Er wordt een CT-scan van de buik gemaakt als de arts denkt dat je acute, ernstig ontstoken divertikels in de dikke darm hebt, waarbij soms ook een abces kan ontstaan. Een abces is een holte gevuld met pus. Met dit onderzoek wordt dan meteen ook gekeken of er een gaatje zit in de darmwand (perforatie).
  • echografie van de onderbuik
    Een echografie is een beeldvormend onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven. Met dit onderzoek kan de arts de wand van de dikke darm bekijken. Op deze manier kan de ernst van de ontsteking worden beoordeeld. Bij ernstig ontstoken divertikels wordt een echografie soms aangevuld met een CT-scan.
  • coloscopie
    Dit onderzoek wordt meestal alleen uitgevoerd als vervolgonderzoek bij aanhoudende klachten en dient dan om andere darmaandoeningen uit te sluiten. Een coloscopie wordt niet gedaan als de darm heftig ontstoken is, omdat er dan een risico is op een gaatje in de darmwand (perforatie). Tijdens dit onderzoek bekijkt de arts de binnenkant van jouw dikke darm. Dit gebeurt met een speciaal kijkinstrument: de endoscoop. Dit is een dunne, flexibele slang. Deze slang wordt via de anus in de darm geschoven. Aan het uiteinde van de slang zitten een lampje en een camera. Zo kan de arts de binnenkant van de darm goed bekijken.

Behandeling van divertikels

Divertikels hoeven in principe niet behandeld te worden. Bij divertikels is het wel belangrijk om te zorgen dat jouw ontlasting soepel blijft. Als jouw poep zacht en soepel is, ontstaat er minder snel een verhoogde druk in jouw darmen.

Gezond, gevarieerd en vezelrijk eten is de beste manier om jouw ontlasting soepel en jouw darmen gezond te houden. Ook veel drinken en lichaamsbeweging zijn belangrijk.

Als je divertikels hebt, zal de huisarts je adviseren om vezelrijk te eten of extra vezels te nemen, bijvoorbeeld zemelen of lijnzaad. Eventueel kan de huisarts medicijnen voorschrijven die de ontlasting zacht houden.

Onderaan deze pagina vind je ‘tips en adviezen’ voor een goede darmgezondheid. Deze adviezen zijn extra belangrijk als je divertikels heeft en/of diverticulitis hebt gehad.

Behandeling van diverticulitis

Diverticulitis gaat meestal vanzelf over. Alleen in ernstige gevallen is een ziekenhuisopname of operatie nodig. De huisarts houdt je onder controle tot de ontsteking weg is en verwijst je door naar het ziekenhuis bij eventuele complicaties. Bij sommige mensen is de ontsteking binnen een week weg, bij anderen kan het een aantal weken duren. Diverticulitis kan ook weer terugkomen. De divertikels die je eenmaal hebt, gaan niet weer weg en kunnen opnieuw ontstoken raken.

voeding

als je ontstoken divertikels hebt, hoef je meestal geen dieet te volgen. Alleen bij ernstig ontstoken divertikels adviseert de arts soms een vloeibaar en vezelarm dieet. Hierdoor kan de darm tot rust komen en kunnen de ontstekingen beter genezen. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden naar een licht verteerbare voeding. Raadpleeg jouw arts of een diëtist als je vragen hebt over voeding of voor een persoonlijk voedingsadvies.

medicijnen

bij hevige ontstekingen en koorts schrijft de arts soms een antibioticum voor. Ook krijg je vaak een middel om de ontlasting zachter te maken en kun je pijnstillers krijgen om buikpijn en krampen te verminderen.

opname in het ziekenhuis

heel soms is een opname in het ziekenhuis nodig. Dat gebeurt alleen bij hele ernstige klachten en bij (dreigende) complicaties. Je kunt dan via een infuus een antibioticum toegediend krijgen. Soms is het tijdelijk nodig dat je via een maagsonde vloeibare voeding krijgt. Zodra de ontsteking wat rustiger is, mag je langzaam de voeding weer uitbreiden.

operatie

een enkele keer is de ontsteking zo ernstig dat een divertikel knapt en de darminhoud de buikholte instroomt (darmperforatie). Dit kan buikvliesontsteking veroorzaken. Dit is een levensbedreigende situatie die vrijwel altijd leidt tot een operatie. Soms wordt dan een stuk darm verwijderd. De uiteinden van de dikke darm worden daarna weer aan elkaar gehecht. Je kunt dan tijdelijk een stoma krijgen. Dit is een kunstmatige uitgang voor de ontlasting. Meestal worden de darmuiteinden na enkele maanden weer aan elkaar gehecht en is een stoma niet meer nodig.

punctie

een andere zeldzame maar ernstige complicatie van diverticulitis is de vorming van een abces in de buik. Dit is een ophoping van pus. Hiervoor is meestal geen operatie nodig. Een drainage procedure is vaak voldoende. Via een naald wordt dan een slangetje in de holte met pus gebracht, waarna deze schoongespoeld wordt.

Wat kan ik doen?

Tips en adviezen voor een gezonde darmgezondheid

  • eet voldoende vezels
    • voedingsvezels zijn onmisbaar voor een gezonde spijsvertering en een soepele ontlasting. Vezels werken als een spons en houden vocht vast. Hierdoor blijft jouw poep zacht en soepel. Ook stimuleren vezels de darmbeweging. Voorbeelden van vezelrijke voeding zijn groente, fruit en volkoren producten.

  • drink dagelijks 1,5 - 2 liter vocht
    • voor gezonde darmen en een soepele ontlasting is het belangrijk om dagelijks genoeg vocht binnen te krijgen. Als je veel vezels eet, is het extra belangrijk dat je genoeg drinkt. Vezels hebben namelijk vocht nodig om goed te kunnen werken.

  • zorg voor voldoende beweging
    • door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en houd je jouw poep zacht en soepel.

  • rook niet
    • roken heeft een schadelijke invloed op het spijsverteringskanaal. Het is daarom beter om niet te roken.

Colofon

Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting.

In samenwerking met:
Dr. Ellen Witteman, MDL-arts
Drs. Kim van Boxtel, MDL-arts in opleiding

Laatst herzien:
April 2018

We houden je graag op de hoogte

We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.

Doneer aan de Maag Lever Darm Stichting

Al 0 donateurs steunden vandaag een gezonde spijsvertering voor iedereen.

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer