Ruim 1 miljoen voor vroege opsporing van spijsverteringsziekten

De MLDS heeft € 224.119 toegekend voor de ontwikkeling van een nieuwe methode om leverschade door leververvetting te meten in bloed. Tot nu toe was dit alleen mogelijk door het afnemen van een biopt. Het onderzoek staat onder leiding van prof. Dr. Han Moshage, verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

Prof. dr. Han Moshage en collega’s ontwikkelen een nieuwe methode om leverschade door niet-alcoholische leververvetting te meten in het bloed. Doel is te achterhalen in welk stadium de leververvetting zich bevindt. Dat doen de onderzoekers door de informatie van de leverblaasjes te  decoderen, die duidelijk maakt hoe het met de conditie van de levercellen gesteld is. Dit levert cruciale informatie over het ziekteproces op en bespaart tijd.

Op dit moment kan leververvetting alleen nog worden vastgesteld aan de hand van een leverbiopt, waarbij de arts met een holle naald een stukje van de lever wegneemt. Een pijnlijke en belastende methode voor de patiënt.

Naar schatting heeft 25% van de Nederlanders niet-alcoholische leververvetting en daarmee een verhoogde kans op het ontwikkelen van leverfalen en leverkanker. Door onvoldoende beweging en ongezond eten stapelt het vet zich in de lever op, waardoor de lever wordt beschadigd. Dat kan uiteindelijk levensbedreigend zijn. De meeste mensen weten echter niet dat ze leververvetting hebben.

De MLDS heeft € 250.000 toegekend voor onderzoek naar de toepassing van kunstmatige intelligentie om tijdig vast te kunnen stellen of iemand een zogenaamde ‘Barrett’-slokdarm heeft en om beter te kunnen voorspellen in welke gevallen dit leidt tot een verhoogd risico op het ontwikkelen van slokdarmkanker. Het onderzoek staat onder leiding van dr. Sybren Meijer (Amsterdam UMC).

Slokdarmkanker wordt vaak pas in een laat stadium ontdekt, als er klachten optreden. Een goede behandeling is dan vaak niet meer mogelijk. Op dit moment is nog onvoldoende bekend wie een verhoogd risico heeft op het ontwikkelen van slokdarmkanker. Bovendien is de diagnose lastig te stellen. De enige bekende afwijking die kan leiden tot slokdarmkanker is een Barrett-slokdarm. Daarom worden patiënten met deze afwijking regelmatig gecontroleerd op onrustige cellen in het slokdarmweefsel. De beoordeling van het weefsel is erg lastig en afhankelijk van de expertise van de pathologen.

Sybren Meijer en zijn onderzoeksteam willen ervoor zorgen dat dat patiënten met een Barrett-slokdarm de juiste diagnose op het juiste moment krijgen. Dit doen ze door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie. Ze leren computersoftware om weefsels correct te beoordelen. Ook combineren ze patiëntgebonden gegevens met ziektegebonden informatie. Op die manier kan met de software de  juiste diagnose worden gesteld en kan worden voorspeld welke patiënten met een Barrett-slokdarm een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van slokdarmkanker.

De MLDS heeft € 250.000 toegekend aan prof. dr. Marco Bruno en zijn team om onderzoek te doen naar het vroegtijdig opsporen van chronisch zuurstofgebrek in de darmen. Het onderzoek vindt plaats in het Maagdarm Ischemie Centrum Rotterdam, een samenwerkingsverband tussen het Erasmus MC en het Franciscus Gasthuis & Vlietland.

Chronisch zuurstoftekort in de darmen ontstaat wanneer de bloedtoevoer naar de darm belemmerd is, bijvoorbeeld door aderverkalking. Dit zorgt voor ernstige buikpijn, waardoor patiënten minder eten en afvallen. Doordat de symptomen heel algemeen zijn, duurt het vaak lang voordat de diagnose chronische maag-darm ischemie wordt gesteld. Al die tijd hebben patiënten (ernstige) buikklachten en verkeren zij in onzekerheid over de oorzaak van de klachten. Daarnaast bestaat het gevaar dat een acute afsluiting optreedt van de vaten door een bloedprop. Acute maag-darm ischemie is een zeer ernstig ziektebeeld met een hoge kans op overlijden.

Het onderzoek moet uitwijzen of een combinatie van twee testen snel en effectief aan kan tonen of er daadwerkelijk sprake is van chronische maag-darm ischemie. Met de eerste test wordt de mate van kalkophoping in de bloedvaten gemeten om met een grote mate van zekerheid vast te stellen of er sprake is van chronische maag-darm ischemie. Bij twijfel wordt een tweede test gedaan, een ademtest. Door effectieve vaststelling van de diagnose, kan de patiënt bij toepassing van deze methode eerder worden behandeld, waardoor de buikpijn en daarmee gepaard gaande onzekerheid verdwijnt. Daarnaast worden onnodige diagnostische onderzoeken en behandelingen voorkomen.

De MLDS heeft € 249.746,42 toegekend aan dr. Philip de Reuver en zijn onderzoeksteam aan het Radboud UMC voor het zogenoemde VERLICHTINGS-traject, een onderzoek om bij mensen met pijn in de bovenbuik een snellere diagnose te kunnen stellen en klachten te verminderen.

De onderzoeksgroep heeft de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar oorzaken en behandeling van pijn in de bovenbuik. Door alle studieresultaten samen te voegen, gaan ze na bij welke onderzoeksmethode en behandeling een patiënt met pijn in de bovenbuik het meest gebaat is.

Het onderzoek is erop gericht om mensen met pijn in de bovenbuik aan de hand van een gepersonaliseerde keuzehulp beter te informeren over de mogelijke oorzaak en behandeling van deze pijn. Ook willen de onderzoekers artsen betere handvatten geven om sneller de diagnose te kunnen stellen en patiënten direct te kunnen laten starten met de behandeling van de pijn.

Pijn in de bovenbuik is een algemene en vaak onbegrepen klacht. Veel aandoeningen kunnen deze pijn veroorzaken, zoals galstenen, een overgevoelige maag of een prikkelbare darm. Door de verschillende mogelijke oorzaken kan het lang duren voordat bij een patiënt de juiste diagnose wordt gesteld en de juiste behandeling kan worden toegepast. Jaarlijks hebben 100.000 Nederlanders met deze pijn en onzekerheid te maken.

De Maag Lever Darm Stichting (MLDS) heeft € 250.000 toegekend aan een onderzoek binnen de subsidielijn ‘Right on Time’ 2020-2021. Het onderzoek, onder leiding van dr. Nanne de Boer en dr. Sofie Bosch (Amsterdam UMC/locatie VUmc), is gericht op het nog sneller en nauwkeuriger opsporen van darmkanker. Hiervoor voeren ze een aanvullende test in de ontlasting uit.

Nanne de Boer en zijn onderzoeksteam willen het bevolkingsonderzoek nauwkeuriger maken door middel van een aanvullende test in de ontlasting. Met een geavanceerde techniek hebben wetenschappers iets in ontlasting gevonden dat op darmkanker kan wijzen: zogeheten ‘aminozuren’. Dit zijn de bouwstenen van eiwitten. Hiermee kan een zeer gevoelige test worden ontwikkeld voor een nóg betere opsporing van darmkanker.

Mogelijk wijzen de aminozuren zelfs op een voorstadium van darmkanker, waardoor ingrijpen al mogelijk wordt vóór mensen de ziekte krijgen. Om zeker te zijn dat de aminozuren écht nauwkeurige uitslagen geven, wordt dit onderzocht door Nanne de Boer en zijn onderzoeksteam. Zij zullen een aanvullende aminozuurtest uitvoeren bij een groep patiënten die na een positieve testuitslag met de huidige ontlastingstest worden doorverwezen voor een kijkonderzoek van de darm. Blijkt uit het onderzoek van Nanne de Boer en zijn team dat darmkanker met deze aanvullende test nauwkeuriger en sneller kan worden opgespoord, dan kan deze test mogelijk in de toekomst in het bevolkingsonderzoek darmkanker worden meegenomen.