Jouw donatie maakt het verschil

Wij bieden betrouwbare informatie en maken onderzoek mogelijk. Steun ons werk.

Jouw donatie maakt het verschil

Steun betrouwbare informatie en onderzoek.

doneer

Home
Nieuws
Toekenningen onderzoek spijsverteringskankers

Lees voor

Toekenningen onderzoek spijsverteringskankers

6 februari 2020

Ruim 1 miljoen voor vijf onderzoeken naar spijsverteringskankers

De Maag Lever Darm Stichting vindt het belangrijk dat ziekten zo goed en zo vroeg mogelijk worden opgespoord en goed kunnen worden behandeld. Met dank aan onze donateurs hebben twaalf teams van onderzoekers eind 2018 geld gekregen. Ruim 1 miljoen voor onderzoek naar spijsverteringskankers en 950.000 voor slimme en snelle diagnostiek. Hiermee starten de onderzoekers dit jaar waardevolle onderzoeken. Dit artikel gaat over onderzoek naar spijsverteringskankers. Het artikel over het onderzoek slimme en snelle diagnostiek lees je hier.

Prof. dr. Gerd Bouma - Amsterdam UMC, VUmc
Het eten van gluten, een eiwit uit granen, geeft bij sommige mensen ontsteking in de darmen. Dit heet coeliakie. Meestal verdwijnen de klachten als patiënten geen gluten meer eten. Bij een heel klein percentage van de mensen met coeliakie helpt een dieet helaas niet. Zij hebben ‘refractaire coeliakie’. De helft van deze mensen krijgt een ernstige vorm van kanker in de lymfeklieren bij de darmen. 80% van de patiënten overlijdt binnen vijf jaar aan deze vorm van kanker. Prof. dr. Gerd Bouma en zijn team gaan onderzoeken hoe deze vorm van kanker ontstaat. “Als we meer inzicht hebben in het ontstaan van deze zeldzame vorm van kanker, kunnen we beter voorspellen wie er risico loopt. Daarnaast geeft het misschien nieuwe aangrijpingspunten voor behandeling.”

Meer over het onderzoek

Prof. Bouma vindt het ontzettend belangrijk om deze ziekte te onderzoeken. “Deze zeldzame kankersoort is heel heftig en er is erg weinig over bekend. Met dit onderzoek hopen we belangrijke vragen op te lossen.” De onderzoekers gaan het erfelijk materiaal (DNA) van cellen uit de darmen van 50 patiënten met refractaire coeliakie vergelijken. Ongeveer de helft van deze mensen ontwikkelde kanker. De onderzoekers vergelijken het DNA van mensen die kanker kregen met dat van mensen die geen kanker kregen. Daarmee willen ze ontdekken welke veranderingen in het DNA kanker veroorzaken.

Prof. dr. Hanneke van Laarhoven en drs. Aafke Creemers - Amsterdam UMC, AMC
Elk jaar krijgen 2500 mensen in Nederland slokdarmkanker. Veel patiënten met slokdarmkanker krijgen eerst chemotherapie en bestraling, waarna hun slokdarm operatief wordt verwijderd. Maar deze operatie is misschien niet bij alle patiënten nodig. Bij een kwart van de patiënten is de kanker al verdwenen na alleen chemotherapie en bestraling. Onderzoekers Hanneke van Laarhoven en Aafke Creemers gaan onderzoeken of een bloedtest kan voorspellen voor welke patiënten dit geldt. Als deze patiënten geen operatie hoeven ondergaan, houden zij een betere kwaliteit van leven. Patiënten bij wie de kanker niet volledig is verdwenen na chemotherapie en bestraling, kunnen misschien aanvullende behandeling krijgen.

Meer over het onderzoek

Het is nu niet goed mogelijk om te zien bij welke patiënten de kanker al is verdwenen na chemotherapie en bestraling. De onderzoekers willen een test ontwikkelen die stukjes erfelijk materiaal (DNA) van kankercellen herkent in het bloed. Als er geen stukjes DNA van kankercellen in het bloed zijn, verwachten zij dat de slokdarmkanker verdwenen is. Als er wél stukjes DNA in het bloed zijn, betekent dit dat er nog slokdarmkanker aanwezig is. Bij deze patiënten kan in het DNA gekeken worden of een persoonlijke, aanvullende behandeling mogelijk is. Met de bloedtest zouden artsen op een weinig belastende en betrouwbare manier kunnen bepalen welke vervolgbehandeling een patiënt nodig heeft.

Prof. dr. Henri Versteeg en dr. Jeroen Buijs - LUMC
“Darmkanker en trombose, een bloedstollende combinatie.” Patiënten met darmkanker hebben een sterk verhoogd risico op trombose, bloedstolsels in de aderen. Trombose is zelfs de tweede doodsoorzaak, na de kanker zelf. Andersom is ook gebleken dat trombose kankergroei en uitzaaiingen kan bevorderen. Het is echter onduidelijk hoe kanker en trombose precies aan elkaar gelinkt zijn. Prof. dr. Henri Versteeg en dr. Jeroen Buijs gaan onderzoeken of eiwitten van darmkankercellen betrokken zijn bij het ontstaan van trombose. Ook zullen ze onderzoeken of een bestaand antistollingsmiddel geschikt is om zowel trombose als kankergroei te remmen. Met de resultaten van het onderzoek hopen de onderzoekers te kunnen voorspellen welke darmkankerpatiënten trombose zullen krijgen. Deze patiënten kunnen vroegtijdig antistollingsmedicijnen krijgen, om hun overlevingskans te vergroten.

Meer over het onderzoek

In het onderzoek gaan de onderzoekers kankercellen van 48 darmkankerpatiënten met elkaar vergelijken. De helft van hen kreeg trombose, de andere helft niet. Eerst zullen de onderzoekers kijken welke eiwitten meer voorkomen in kankercellen van patiënten die trombose kregen. Daarna onderzoeken ze wat deze eiwitten precies doen. Ten slotte testen de onderzoekers of een antistollingsmiddel de kans op trombose verkleint en kankergroei en uitzaaiing remt. Dit zal hopelijk resulteren in vroegere behandeling met antistollingsmiddel. Hierdoor vermindert de kans op complicaties als gevolg van trombose en stijgt de overlevingskans.

Dr. Arjun Koch en drs. Steffi van de Ven - Erasmus MC
Dr. Arjun Koch en drs. Steffi van de Ven gaan patiënten met hoofd-halskanker screenen op de aanwezigheid van slokdarmkanker. Deze patiënten hebben namelijk meer kans om slokdarmkanker te krijgen dan de algemene bevolking. Helaas ontdekken artsen de slokdarmkanker vaak pas laat. Dan is het vaak niet meer mogelijk om patiënten te genezen. De onderzoekers hopen door screening slokdarmkanker in een vroeg stadium op te sporen. “Het onderzoek is geslaagd als we patiënten met slokdarmkanker eerder kunnen diagnosticeren. Hierdoor kunnen de patiënten een betere behandeling krijgen en zelfs vaker genezen worden.”.

Meer over het onderzoek

Dr. Koch en drs. van de Ven gaan uitzoeken hoe vaak slokdarmkanker voorkomt bij Nederlandse patiënten met hoofd-halskanker. “We verwachten bij 10% van de patiënten met hoofd-halskanker ook slokdarmkanker te vinden. Als we een screening doen, kunnen we deze patiënten eerder behandelen. Daardoor hebben ze meer kans om te overleven en een betere kwaliteit van leven.” Verder willen de onderzoekers bewijs vinden voor het nut van een nationale screening op slokdarmkanker bij patiënten met hoofd-halskanker.

Prof. dr. John Martens en dr. Saskia Wilting - Erasmus MC
Ongeveer de helft van de patiënten met dikke darmkanker heeft of krijgt uitzaaiingen naar de lever. Bij een deel van deze patiënten kunnen artsen de uitzaaiingen operatief verwijderen. Helaas komt bij ongeveer de helft van de geopereerde patiënten de kanker binnen een jaar terug. Prof. dr. John Martens en dr. Saskia Wilting willen een bloedtest ontwikkelen die voorspelt bij welke patiënten de ziekte na operatie snel terugkomt. Deze bloedtest herkent bepaalde markeringen op stukjes DNA van kankercellen (zogenaamde DNA methylering). De onderzoekers hopen dat ze op basis van de aanwezigheid van deze markeringen kunnen voorspellen of de kanker snel terugkomt. Patiënten met een hoog risico op terugkeer kunnen dan extra behandeling krijgen na de operatie.

Meer over het onderzoek

Prof. dr. Martens en dr. Wilting hebben van 128 patiënten bloed van voor en na leveroperatie tot hun beschikking. Bij de helft van hen kwam de kanker binnen één jaar terug. De andere helft van de patiënten bleef tenminste één jaar ziektevrij. De onderzoekers gaan markeringen in het DNA vergelijken tussen deze twee groepen. “Hiervoor gebruiken we een nieuwe techniek die in het Erasmus MC ontwikkeld is. We verwachten verschillen te vinden tussen de groepen. Op basis daarvan willen we een test ontwikkelen die voorspelt of de kanker terugkomt.” Als dit lukt, kan de behandeling aangepast worden aan het risico dat een patiënt heeft op terugkeer van de kanker. Als de test succesvol is, kan hij in de toekomst mogelijk ook gebruikt worden bij andere kankers.

In de eerste maanden van 2018 konden onderzoekers voorstellen indienen. In totaal dienden 42 verschillende (arts-)onderzoekers een kort voorstel in om onderzoek te doen naar verschillende soorten spijsverteringskankers. Hiervan mochten tien (arts-)onderzoekers een uitgebreid projectvoorstel indienen.
Deze tien voorstellen zijn beoordeeld door ervaringsdeskundigen, buitenlandse experts en de Wetenschappelijke Adviescommissie ‘Spijsverteringskankers” van de MLDS. Hierin zitten Nederlandse deskundigen uit het medische veld op het gebied van maag-, lever- en darmziekten. De hierboven genoemde vijf onderzoeken zijn als beste uit de bus gekomen en starten in de loop van dit jaar.

Lees hier onze privacyverklaring