Jouw donatie maakt het verschil

Wij bieden betrouwbare informatie en maken onderzoek mogelijk. Steun ons werk.

Jouw donatie maakt het verschil

Steun betrouwbare informatie en onderzoek.

doneer

Home
Nieuws
40 jaar Maag Lever Darm Stichting – een interview met directeur Bernique Tool

Lees voor

40 jaar Maag Lever Darm Stichting – een interview met directeur Bernique Tool

22 december 2021

Geschatte leestijd: 7 minuten

‘Via de spijsvertering kunnen we ook andere ziektes te lijf’

De wetenschap vertelt ons dat de spijsvertering over meer gaat dan de bundeling van maag, lever, alvleesklier en darmen. Het is een stelsel waar tal van ziekten ontstaan en waar dus ook de oplossing voor meer gezondheid ligt. Na 40 jaar begint daarom een nieuw hoofdstuk voor de Maag Lever Darm Stichting, vertelt een bevlogen Bernique Tool.

De Maag Lever Darm Stichting bestaat 40 jaar. Hoe kijk je naar die periode?

Het vakgebied heeft de afgelopen 40 jaar een enorme innovatiekracht laten zien. In 1981 was de spijsvertering echt nog een sluitpost, niet een afzonderlijk vakgebied. Door nieuwe techniek, zoals endoscopie, kon men voor het eerst naar binnen kijken, letterlijk de blackbox in. Dat is van enorme betekenis geweest. Een tweede doorbraak was dat het instrumentarium voor diagnostiek ook bij de behandeling kon worden ingezet. Dat maakte kijkoperaties mogelijk, wat heel veel heeft opgeleverd voor de kwaliteit van leven van MDL-patiënten. Ook het Bevolkingsonderzoek Darmkanker is revolutionair. Het is de beste methode om darmkanker te voorkomen of in een vroeg stadium te ontdekken. Op die manier worden jaarlijks duizenden levens gered. En we blijven zoeken naar manieren om nóg slimmer te screenen, ook voor andere spijsverteringsziekten.

Zit het werk van de Maag Lever Darm Stichting er dan bijna op?

Het liefst zouden wij onszelf wegens succes opheffen. Maar helaas, zover is het nog lang niet. Met veertig kaarsjes kijken we nog altijd naar twee miljoen Nederlanders met problemen aan het spijsverteringsstelsel. Naast wetenschappelijk onderzoek zien we inmiddels ook andere oplossingen om het verschil te maken. De organen waar we ons mee bezig houden - de slokdarm, maag, lever, alvleesklier en darmen - zitten in de medische hoek, maar in zijn geheel is de spijsvertering een maatschappelijk onderwerp. Neem de invloed van voeding op welzijn en gezondheid en het enorme taboe dat er nog rondom spijsverteringsklachten hangt. Om die reden werken wij gericht aan impact. Dat houdt in dat we het breder trekken: we vergroten het bewustzijn rond de spijsvertering, zetten in op beleidsbeïnvloeding en werken intensief samen met patiëntenverenigingen en het medisch (MDL) veld. En dat vertalen we in concrete acties. Zoals de Toiletalliantie, waarmee we zorgen dat er meer openbare toiletten komen voor buikpatiënten en alle andere mensen die niet naar buiten durven en in een isolement dreigen te raken als ze nergens naar de wc kunnen. We zijn ontzettend blij dat we een groeiend aantal donateurs en donaties hebben waarmee we het belangrijke werk ook echt kunnen realiseren. Naast hartverwarmend, is het ook hard nodig!

Waarom is de spijsvertering zo belangrijk?

Er is een enorm contrast tussen het belang van de spijsvertering en hoe we dit dagelijkse proces beleven. Bij het hart en de hersenen krijgen mensen onmiddellijk een gevoel van urgentie. Maar we denken eigenlijk nauwelijks na over wat er zich in dit deel van ons lichaam afspeelt. De spijsvertering is een uniek stelsel van organen en miljarden bacteriën dat iedere dag snoeihard voor ons aan het werk is, dat ons voedsel verteert, cruciale bouwstoffen en energie opneemt, centrale processen in ons lichaam aanstuurt en zo letterlijk zorgt dat we in leven blijven. Het leert ons dat eten er niet is om onze buik te vullen, maar onze vitaliteit te voeden. Tegelijkertijd is de spijsvertering helaas hofleverancier van veel ziekten, zoals MDL-ziekten, maar ook hersenaandoeningen, stofwisselingsziekten en auto-immuunziekten. “Alle ziekten ontstaan in darmen”, zei Hippocrates, grondlegger van de geneeskunde, al meer dan 2000 jaar geleden. Daarbij is een hoofdrol weggelegd voor de bacteriën in onze darmen, ofwel ons microbioom. We moeten onze spijsvertering dus niet voor lief nemen en inzien dat beginnen met goed voor het spijsverteringsstelsel te zorgen misschien wel dé poort tot preventie is.

Wat is het microbioom en wat doet het precies?

Het spijsverteringsstelsel werd lange tijd gezien als ‘slechts’ een holle buis waar je eten doorheen gaat, met wat aansluitingen voor gal, alvleesklier en lever. Sinds een jaar of vijftien groeit het besef over het belang van een ‘nieuw’ orgaan: het darmmicrobioom. Natuurlijk zijn deze bacteriën in je buik helemaal niet nieuw, maar dankzij prachtige technieken kunnen we dit orgaan nu tot detail in kaart brengen. Het microbioom hangt samen met cruciale functies in je lichaam. Het verwerkt bepaalde voedingsmiddelen tot stoffen die de darm kan opnemen, beschermt tegen infecties, is betrokken bij onze immuun- en stofwisselingsfuncties, het produceert hormonen en het communiceert met ons brein via de hersen-darm as. Een grote zorg is dat de conditie van het microbioom de laatste decennia bij grote groepen mensen achteruit gaat en dat die achteruitgang toeneemt als we niet ingrijpen. Antibiotica, zuurremmers en een modern, westers eetpatroon zijn daar waarschijnlijk schuldig aan, net als leven in een ‘te’ schone omgeving.

Wat gaat de Maag Lever Darm Stichting doen met dit ‘nieuwe orgaan’, het microbioom?

Tot voor kort hadden we geen idee dat die kleine darmbewoners zo bepalend zijn voor onze gezondheid en deze compleet op zijn kop kunnen zetten. Voor allerlei ziekten en aandoeningen zijn inmiddels relaties gevonden met het microbioom, zoals darmziekten, stofwisselingsziekten, aandoeningen van het immuunsysteem, hart- en vaatziekten en hersenaandoeningen. In het microbioom schuilt dus ook een enorme potentie om gezondheidswinst te realiseren. Er liggen prachtige kansen voor preventie, maar ook voor vroege opsporing en behandeling van ziektes en voor verbetering van de kwaliteit van leven. Maar we doen het niet alleen. Nederland is wereldwijd één van de koplopers op het gebied van microbioomonderzoek. Met de Rijksuniversiteit van Groningen, de Wageningen Universiteit en onderzoekers van andere Nederlandse medische instellingen gaan we komend jaar aan de slag met vraagstukken om tot concrete oplossingen voor de gezondheid van Nederland te komen. Voor zowel patiënten als consumenten. Daarnaast werken we met Artis Micropia aan een citizen science onderzoek naar het effect van vezelinname op het microbioom. En samen met ParkinsonNL steunen we onderzoek naar het microbioom in relatie tot een betere werking van een Parkinson-medicijn. Het is nog maar een begin wat mij betreft.

Dat klinkt alsof de Maag Lever Darm Stichting ook patiënten met andere ziektes gaat helpen?

Wij blijven ons altijd in de eerste plaats inzetten voor MDL-patiënten. Het microbioom laat echter zien hoe groot de reikwijdte van de spijsvertering is en hoe deze samenhangt met de hele gezondheid. Door de gezamenlijke toekenning met ParkinsonNL brengen we het onderzoek naar de belangrijke verbinding tussen hersenen en darmen een stap verder. Wij roepen niet voor niets dat de spijsvertering voor iedereen een prioriteit moet worden; we willen laten zien dat het microbioom in veel ziekteprocessen een dragende rol heeft. En hier ligt ook precies onze claim: dat de spijsvertering de bron is van gezondheid én ziekte. Als we dit erkennen, zal dat effect hebben op de gezondheid van iedereen. En dat kan van grote betekenis zijn in het omlaag te brengen van de ziektelast en de zorgkosten, terwijl we aan gezonde levensjaren winnen.

Wat ligt er in het nieuwe levensjaar nog meer in het verschiet voor de Maag Lever Darm Stichting?

Dit voorjaar komen we met een bewustwordingscampagne waarin we Nederlanders oproepen goed naar hun ‘guts’ te luisteren. Als we dat niet doen, kan dit ons gezonde levensjaren kosten of een verlies aan kwaliteit van leven met zich mee brengen. Daarnaast willen we een challenge in het leven roepen, die mensen aanzet om vanuit meer kennis en bewustwording rond het microbioom gezonder te gaan leven. En samen met andere gezondheidsfondsen werken we binnen het programma Gezonde Generatie verder aan een gezonde voedselomgeving. Het nieuwe kabinet geeft gehoor aan onze gezamenlijke oproep om ons eten en drinken weer gezond te maken. Dus het begin is er!

We stappen ons nieuwe levensjaar in met een bijzonder mens in onze gedachten: onze oprichter, prof (Chris) Gips, overleden in 2020. Zijn visie en gedachtengoed was volledig gestoeld op impact voor patiënten via multidisciplinaire samenwerking. Dat is voor alle impactprogramma’s van de Maag Lever Darm Stichting nog altijd het leidende principe. Bovenal was Chris voor ons, een inspirerend, gedreven en ongelofelijk charmant en warm mens.

Lees meer

In 2022 bestaat de Maag Lever Darm Stichting 40 jaar. Voor deze gelegenheid vroegen wij spoken word artiest Myron Hamming om in woorden te vatten hoe het perspectief op de spijsvertering in de loop der tijd is veranderd.