Dr. Moons wil zonder opereren uitzaaiingen ontdekken

‘Veel darmoperaties zijn totaal onnodig’

Dr. Leon Moons is maag-darm-leverarts bij de afdeling maag-darm- en leverziekten van het UMC Utrecht. Hij doet onderzoek naar de verwijdering van grote poliepen uit de dikke darm en dan met name naar de poliepen waarin zich een vroege vorm van darmkanker bevindt; ook wel kwaadaardige poliepen genoemd. Zijn doel is om in de toekomst meer mensen te kunnen behandelen met een minimaal invasieve behandeling via de endoscoop.

‘Veel darmoperaties zijn totaal onnodig’, zegt maag-, darm- en leverarts Leon Moons van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Moons zoekt naar een methode om de aanwezigheid van uitzaaiingen in een vroeg stadium te voorspellen. Zijn er geen uitzaaiingen, dan is in de toekomst een verwijdering van een kwaadaardige poliep tijdens een coloscopie afdoende om de kanker te verwijderen en hoeft er niet nodeloos geopereerd te worden.

'Patiënten vaak onnodig geopereerd'

“Patiënten bij wie in een vroeg stadium darmkanker wordt geconstateerd, worden vaak onnodig geopereerd’, aldus dr. Moons. ‘Omdat het niet altijd duidelijk is of er uitzaaiingen naar de lymfeklieren zijn, krijgen veel mensen na een verwijdering van een kwaadaardige poliep tijdens een darmonderzoek een aanvullende darmoperatie om de lymfeklieren weg te halen. Bij 85 procent van de mensen worden er echter helemaal geen uitzaaiingen gevonden. Deze mensen hebben de operatie dus eigenlijk voor niets ondergaan.”

Op zoek naar biomarkers

Moons legt uit: "Bij een operatie kunnen er ernstige complicaties ontstaan. 3 procent overlijdt zelfs aan deze complicaties. Maar de patiënt kan na de operatie ook last blijven houden van buikpijn en een slechte stoelgang. Bij het endoscopisch (via een slangetje) verwijderen van de kwaadaardige poliepen is de kans op complicaties vele malen kleiner. Met het huidige systeem kan slechts in een klein percentage met zekerheid worden gezegd dat er geen uitzaaiingen zijn, en dat leidt ertoe dat toch een groot deel van de patiënten een operatie ondergaat, hoewel er dus vaak niets wordt gevonden.

Wij zijn nu op zoek naar biomarkers (indicatoren om bepaalde eigenschappen in het lichaam te meten) die beter kunnen voorspellen wie een operatie nodig heeft en voor wie het endoscopisch verwijderen van de beginnende kanker voldoende is. We hopen dat het aantal onnodige chirurgische ingrepen met 47 procent gaat dalen."

Moons' ontdekkingsreis

Wat bijvoorbeeld patiënt Cyril Scheuerman is overkomen – hij kreeg te maken met ernstige complicaties tijdens zijn, achteraf onnodige, operatie – wil Moons met zijn onderzoek voorkomen. De onderzoeker staat niet alleen in zijn ontdekkingsreis. ‘Twintig ziekenhuizen nemen deel aan het onderzoek. We hebben de handen ineengeslagen om het onderzoek tot een succes te maken. Heel bijzonder in Europa. Volgend jaar hopen we belangrijke stappen te maken.’ Cyril Scheuerman helpt mee aan het onderzoek. Hij vertelde zijn verhaal al uitgebreid aan dokter Moons.

Cyril onderging een darmoperatie met ernstige complicaties

“Ik kreeg een darmoperatie. Er werden geen uitzaaiingen gevonden, maar ik kreeg wel een maagbloeding. Lag ik ineens op de intensive care. Dat was wel heftig.”

Lees hier zijn verhaal

Kwaadaardige poliepen

Grote poliepen in de darmen komen sinds 2014 steeds vaker aan het licht, doordat tienduizenden Nederlanders deelnemen aan een bevolkingsonderzoek dat zich richt op darmkanker. Vaak zijn deze poliepen nog niet kwaadaardig, maar dat kunnen ze wel worden.

Met de methode van Moons en zijn collega’s zijn in de toekomst veel operaties en voor de patiënt vervelende herhaalonderzoeken niet meer nodig. De dokter zet zijn ontdekkingsreis voort tot zijn eindbestemming bereikt is: onnodige en vaak gevaarlijke operaties verminderen.