Een diagnose kanker betekent nogal wat. Je komt volop in het medische circuit terecht. De behandeling is vaak intensief en even je ziekte 'vergeten' is er niet bij. Daarbij brengt de behandeling veel onzekerheden. Slaat de bestraling of chemotherapie wel aan? Wat wordt er tijdens de operatie gevonden? Elke keer is het wachten op uitslagen en hopen op goed nieuws. Een moeilijke periode breekt aan, zowel voor jezelf, als voor de mensen om je heen.
Hieronder vind je allerlei zaken waarmee jij en jouw naasten na een diagnose kanker te maken kunnen krijgen. Uiteraard afhankelijk van de behandeling en jouw persoonlijke situatie.
Angst en onzekerheid
Als je hoort dat je kanker hebt, maakt dat veel emoties los. Je was eraan gewend om gezond te zijn en nu is de toekomst opeens heel onzeker. Allerlei vragen spoken door je hoofd. Wat gaat er de komende periode allemaal gebeuren? Word ik nog wel beter? Veel mensen voelen zich in de steek gelaten door hun eigen lichaam.
Het is moeilijk om dit soort gedachten en emoties stop te zetten. Ze zijn ook heel menselijk. Je zult merken dat de emoties na verloop van tijd iets minder scherp worden. Op sommige momenten zullen ze echter weer in alle hevigheid opspelen, dat is onvermijdelijk.
Tips om beter om te gaan met jouw angst en onzekerheid
Praat over je gevoelens. Dat lucht vaak enorm op. Vindt je het moeilijk om met mensen te praten die je dierbaar zijn? Ga dan naar de huisarts of een andere hulpverlener. Ook kan je contact zoeken met lotgenoten via patiëntenverenigingen of een forum op internet.
Ben je niet zo’n prater? Dan kan het helpen om jouw gedachten eens op papier te zetten, zodat je er meer grip op krijgt.
Zoek regelmatig afleiding. Ga iets doen wat je leuk vindt en probeer zo je gedachten te verzetten, al is het maar voor even.
Je kan ervoor kiezen om op een actieve manier met de kanker om te gaan. Verdiep je in de behandelingsmogelijkheden en maak samen met de behandelaars keuzes over de behandeling. Ook kan je contact opnemen met patiëntenverenigingen en lotgenoten om ervaringen uit te wisselen en meer informatie te krijgen over de ziekte. Op deze manier hou je zoveel mogelijk grip op de situatie. Vaak helpt dat om negatieve gevoelens tegen te gaan.
Vermoeidheid
Vrijwel iedereen heeft tijdens een behandeling voor kanker last van vermoeidheid. Dat is heel normaal. De behandelingen (zoals een operatie, chemotherapie of bestraling) en het op-en-neer reizen naar het ziekenhuis, vormen een ware aanslag op je lichaam. Daar komen nog eens alle spanningen en onzekerheden bij. Voor je herstel, kwaliteit van leven en het goed doorstaan van de behandelingen, is het belangrijk dat jij je zo fit mogelijk voelt.
Bespreek je klachten daarom altijd met je behandelend arts. Vaak zijn er mogelijkheden om de vermoeidheid te verminderen.
Moe na de behandeling
Vermoeidheid in de periode na de behandeling is vaak moeilijker te begrijpen. Zowel voor jou als voor je omgeving. De kanker is toch weg? Toch blijf jij je moe en lusteloos voelen. Ook dit is normaal. Je conditie is door de behandelingen achteruit gegaan. Daarbij breekt nu de tijd aan om alles wat je hebt meegemaakt een plek te geven. Dat kost nu eenmaal veel energie.
Als de vermoeidheid blijft
Ligt de behandeling inmiddels een jaar achter je en ben je nog steeds moe? Weet dat je zeker niet de enige bent. Soms lukt het niet om de conditie weer op te bouwen. Mensen blijven dan zó moe dat ze er elke dag veel hinder van hebben. In dat geval moet je de vermoeidheid een plek in je leven gaan geven. Dat is zeker niet makkelijk. Je kunt er zelfs psychische problemen door krijgen, zoals angst en depressie. Om jouw leven weer op te bouwen en de vermoeidheid een plek te geven, kan je professionele hulp krijgen.
Tips om beter om te gaan met vermoeidheidsklachten
Vertel de arts of verpleegkundige dat je moe bent. Zij kunnen je handige tips geven. Soms is er een directe oorzaak voor de vermoeidheid die behandeld kan worden.
Probeer niet tegen de vermoeidheid te vechten. Accepteer dat het erbij hoort en doe het wat rustiger aan, hoe moeilijk dat soms ook is.
Probeer regelmaat in je dagen te houden. Sta op vaste tijden op en ga op vaste tijden slapen. Dit voorkomt dat jij je lamlendig gaat voelen.
Blijf actief, maar plan je activiteiten goed. Neem regelmatig rustpauzes.
Laat je bij zware werkzaamheden helpen.
Zorg voor ontspanning. Doe niet alleen activiteiten die je nuttig vindt, maar doe regelmatig iets waar je plezier aan beleeft. Deze leuke activiteiten geven weer energie. Veel mensen hebben ook baat bij ontspanningsoefeningen.
Probeer niet teveel te piekeren. Daarmee verspil je kostbare energie.
Informeer de mensen in je omgeving. Geef aan dat je kanker hebt (gehad) en daardoor regelmatig moe bent. Dit voorkomt onbegrip.
Vraag mensen in je omgeving om je te helpen, bijvoorbeeld door boodschappen voor je te doen of voor je te koken. Vaak zijn mensen heel blij dat ze iets concreets kunnen doen.
Schakel eventueel een boodschappen bezorgservice, een maaltijdservice (bijvoorbeeld tafeltje-dek-je) of de thuiszorg in om je te ondersteunen. Jouw huisarts kan je informeren over de mogelijkheden.
Gewichtsverlies en voeding
Voeding is heel belangrijk tijdens een behandeling voor kanker. De juiste voeding kan helpen de conditie op peil te houden of verbeteren. Hierdoor herstel je sneller van behandelingen. Door rekening te houden met je voeding, kunnen daarnaast sommige klachten verminderen.
Veel tumoren veroorzaken een verandering in de stofwisseling, waardoor meer energie wordt verbrandt. Je verliest hierdoor gemakkelijk gewicht. Ook kan je, als gevolg van de ziekte of een behandeling, minder zin in eten hebben. Het is daarom extra belangrijk dat je voldoende calorieën binnen krijgt.
Tips om bij een verminderde eetlust toch op gewicht te blijven
Verdeel de maaltijden over de dag. Je kan bijvoorbeeld zes kleine maaltijden nemen, in plaats van drie grote.
Probeer geen maaltijden over te slaan.
Neem energierijke tussendoortjes en drink je koffie of thee met suiker.
Gebruik zoveel mogelijk volle zuivelproducten, zoals volle yoghurt, volle melk, volvette kaas en milkshakes. Vermijd light-producten.
Neem tussendoor een kop goed gevulde soep.
Smeer met (room)boter en beleg je brood royaal, met bijvoorbeeld kaas, brie, fruit of salade.
Een glaasje wijn, of een beetje bouillon, voor het eten kan de eetlust opwekken.
Neem liever geen goedgevulde soep vlak voor de maaltijd. Dit geeft snel een vol gevoel en remt de eetlust.
Diarree en misselijkheid
Van chemotherapie kan je flink misselijk worden. Een andere bijwerking van chemotherapie of bestraling is diarree. Bespreek diarree- en misselijkheidsklachten altijd met je arts. Aanpassingen in het voedingspatroon en medicijnen kunnen de klachten verminderen.
Tips tegen de misselijkheid
Er zijn medicijnen om misselijkheid te bestrijden. Bespreek dit met je arts.
Vermijd grote, zware maaltijden en eet niet te vet.
Zorg dat je voldoende drinkt, zeker als je veel moet braken en daarbij ook last hebt van diarree. De kans op uitdroging is groot wanneer je dan niet voldoende drinkt.
Verdeel je maaltijden over de dag.
Vermijd alcohol en koolzuurhoudende frisdranken.
Forceer niets. Als je vooral in de ochtend last hebt van misselijkheid, probeer dan in de avond wat meer te eten. Als je tijdens een chemokuur misselijk bent, probeer dan juist meer te eten in de periodes tussen de kuren.
Probeer sterke geuren te vermijden, zoals gebraden vlees. Door deze geur kan eten nog meer tegen gaan staan.
Een lege maag kan misselijkheid verergeren. Probeer dus af en toe een beschuitje of biscuitje tussendoor te nemen.
Tips bij diarree
Drink voldoende. Normaal is het advies om anderhalf tot twee liter per dag te drinken. Bij diarree is het raadzaam om nog meer te drinken. Door de diarree verlies je namelijk veel vocht. Vocht is noodzakelijk om afvalstoffen af te voeren en om te zorgen dat je niet uitdroogt.
Bij heftige diarree kun je ORS gebruiken. ORS is een poeder dat belangrijke suikers en zouten bevat en dat je kan oplossen in water. ORS is verkrijgbaar bij de drogist en apotheek.
Je kunt ook bouillon gebruiken om het tekort aan vocht en zouten aan te vullen.
Probeer zo normaal mogelijk te blijven eten. Het is vooral belangrijk dat je vezelrijke producten eet, zoals bruin brood, groente, fruit en peulvruchten. Vezels komen onverteerd aan in de dikke darm. Daar werken ze als een soort spons. Ze nemen vocht op, waardoor de ontlasting indikt. Ga niet ineens heel veel vezels eten. Dit kan namelijk zorgen voor extra gasvorming en krampen. Bouw het gebruik van vezels langzaam op.
Eet geen grote maaltijden, maar gebruik liever kleine porties verspreid over de dag.
Soms is het verstandig om na te gaan of de diarree erger is na het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Dit kan per persoon erg verschillend zijn. Wees voorzichtig met het weglaten van groepen voedingsmiddelen, zoals bijvoorbeeld zuivel, uit je voedingspatroon. Het weglaten van voedingsmiddelen kan een tekort aan voedingsstoffen veroorzaken. Wanneer je denkt dat bepaalde producten de klachten verergeren, bespreek dit dan met je arts of diëtist.
Informatieve video's
Wil je meer weten over een aantal aspecten waarmee je te maken kunt krijgen tijdens jouw ziekte? Hieronder vindt je informatieve video's over voeding, kinderen, werk en nazorg bij kanker.
Je staat er niet alleen voor
Kanker is niet alleen een aanslag op je lichaam. Je krijgt ook met allerlei emoties te maken, zoals angst, verdriet, boosheid en machteloosheid. Het is best moeilijk om daar goed mee om te gaan. Merk je dat je er zelf niet uitkomt? Blijf er dan vooral niet mee rondlopen, maar zoek ondersteuning bij professionals of bij lotgenoten.
Inloophuizen en psycho-oncologische centra
Veel mensen die met kanker geconfronteerd worden, hebben behoefte aan een luisterend oor of begeleiding bij de verwerking van wat hun is overkomen. Inloophuizen en psycho-oncologische centra bieden mensen met kanker en hun naasten deze begeleiding en ondersteuning. Psycho-oncologische zorg is beschikbaar vanaf het moment dat de diagnose wordt gesteld tot ver na afronding van de medische behandeling. Vaak komt pas na afloop van het medische traject het emotionele verwerkingsproces echt op gang. Ook wanneer er geen genezing meer mogelijk is, kan psycho-oncologische zorg van grote steun zijn. De behandelingen in de begeleidingscentra zijn een aanvulling op de medische behandeling.
Meer informatie en adressen vindt u op www.ipso.nl
Als genezing niet meer mogelijk is
Kanker is een ernstige ziekte, die helaas soms niet te genezen is. Als de arts je heeft verteld dat je niet meer beter wordt, breekt er een moeilijke en emotionele periode aan. Niet alleen voor jou, maar ook voor jouw naasten. Het naderende einde kan angstig maken. Allerlei zaken schieten dan door je hoofd. Hoe lang heb ik nog te leven? Wat wil ik de komende tijd nog doen? Krijg ik pijn? Hoe moet het met de mensen die ik achterlaat? Hoe wil ik afscheid nemen?
Sommige mensen bereiden zich samen met hun naasten voor op het afscheid. Andere mensen hebben in deze periode juist behoefte aan gesprekken met de huisarts of een andere professionele hulpverlener. Soms praat het makkelijker met mensen die niet zo dicht bij je staan.
Kanker.nl
Wil je ervaringen over je ziekte delen of heb je vragen? Dat kan op het platform Kanker.nl. Hier vindt je discussiegroepen en blogs van mensen die te maken hebben met kanker. Zo kan je mensen ontmoeten, en kennis en ervaringen online delen.
Colofon
Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting
In samenwerking met:
Prof. Dr. Jacques Bergman, MDL-arts
Dr. Manon Spaander, MDL-arts
Dr. Mark van Berge Henegouwen, chirurg
Dr. Judith de Vos-Geelen, oncoloog
Mw. Loes Noteboom, verpleegkundig specialist
Dhr. André Sterk, verpleegkundig consulent
Mw. Marcella Martin, diëtist
Mw. Joyce Haver, diëtist
We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.
