Dokter Ben Witteman vertelt je álles over vezels!

Even voorstellen: Dokter Witteman. Een échte vezelweter, zoals wij dat noemen. Hij werkt als MDL-arts in Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede en is daarnaast hoogleraar voeding en darmgezondheid aan de Wageningen UR. Van hap tot plons weet hij haarfijn uit te leggen wat vezels voor je (buik)gezondheid betekenen. Wij gingen met hem in gesprek. 

Welke soorten vezels zijn er, en in welke producten vinden we deze voornamelijk terug?
'Er zijn fermenteerbare en niet-fermenteerbare vezels. Fermenteerbare vezels zijn vezels die worden afgebroken door bacteriën in de dikke darm. De niet-fermenteerbare vezels worden, de naam zegt het al, niet afgebroken. Je vindt fermenteerbare vezels vooral terug in producten als bonen, bananen, prei, uien, muesli, haver, gerst, brood, pasta en aardappels. De niet-fermenteerbare vezels zitten vooral in tarwe, appel, kool, zemelen, graanproducten, erwten en bonen.'

ben-witteman

Een aantal vezels wordt toch niet verteerd? Waarom zijn ze dan belangrijk voor je gezondheid?
'Niet-fermenteerbare vezels worden inderdaad slecht verteerd door ons lichaam. Ze verzamelen zich uiteindelijk in de dikke darm, waar ze samen met vocht de vastheid van de ontlasting bepalen. Goede ontlasting geeft minder buikklachten en een betere stoelgang.', aldus Dr. Witteman. 'De fermenteerbare vezels worden in de dikke darm afgebroken tot zogeheten vrije vetzuren. Dit zijn heel belangrijke stoffen die de voeding voor het darmslijmvlies en het afweersysteem verzorgen. Dit maakt dat vezels dus erg belangrijk zijn voor een gezonde darm en een goede afweer', concludeert hij.

Hoe erg is het als je (een langere tijd) te weinig vezels eet?
'Goede vraag. Het is niet zozeer gevaarlijk als je een tijdje minder vezels eet, maar je doet je lichaam en jezelf tekort. Bovendien heb je meer kans op buikklachten en een moeizame ontlasting. Daarnaast is het zelfs zo dat, als je heel weinig vezels eet, je een licht verhoogde kans hebt om ziek te worden. Niet doen dus!', waarschuwt hij.

En wat als je juist teveel vezels eet?
"Alles waar teveel voor staat is niet goed", zei mijn moeder altijd'. Dr. Witteman vervolgt: 'En ze had gelijk. Van vezels kun je eigenlijk best veel eten, dat wil zeggen dat je lichaam het goed aan kan. Soms heb je wat meer last van gasvorming (wat weer kan leiden tot melodieuze "winden")', grapt hij. 'Het eten van veel vezels is over het algemeen minder slecht dan het eten van weinig vezels.'

Heeft het eten van voldoende vezels een preventieve werking op aandoeningen?
'De binnenkant van je darm, is de buitenkant van je lichaam', schetst Dr. Witteman. 'Als je genoeg vezels eet, dan houd je je darm gezond. Het is belangrijk dat je darm wel de goede voedingsstoffen doorlaat maar de schadelijke stoffen tegenhoudt. Hier is veel energie voor nodig die voor een belangrijk deel uit de vezels wordt gehaald. Bovendien hebben vezels een gunstig effect op de bacteriën in de darm die helpen bij het gezond blijven van de darm en het darmslijmvlies. Bij te weinig vezelinname, vooral als je ziek bent of een chronische aandoening hebt, is het mogelijk dat de darm minder goed functioneert en per ongeluk schadelijke stoffen doorlaat (lekkende darm). Hierdoor kun je soms nog zieker worden en dat wil je toch niet?'

Fermenteerbare vezels

  • Bonen
  • Bananen
  • Prei
  • Uien
  • Muesli
  • Haver, Gerst, Brood
  • Pasta
  • Aardappels

Niet-fermenteerbare vezels

  • Tarwe
  • Appel
  • Kool
  • Zemelen
  • Graanproducten
  • Erwten
  • Bonen

Oké, het belang van vezels moge duidelijk zijn. Maar wat zijn naast vezels de andere grootste beïnvloeders van een goede (buik)gezondheid?
'Gezonde, evenwichtige en liefst natuurlijke voeding die niet teveel calorieën of suiker bevat is ook belangrijk om gezond te blijven. En, heel belangrijk, vergeet ook niet op tijd te drinken. Neem bijvoorbeeld regelmatig een kop thee. Wist je dat het Voedingscentrum in de Schijf van 5 verdere uitleg geeft over wat goed voor je is? Denk bijvoorbeeld aan bewegen in combinatie met vochtinname', aldus Dr. Witteman.

Waarom is het eten van vezels zinvol als je last hebt van verstopping?
'Je kunt het vergelijken met een spons', beeldt Dr. Witteman zich in. 'Vooral de niet-fermenteerbare vezels die zich in de dikke darm verzamelen nemen vocht op. Hierdoor zwellen de vezels en krijg je een zachtere ontlasting waardoor je makkelijker kunt poepen.' Hiermee grijpt Dr. Witteman weer terug op het belang van voldoende water of ander vocht drinken: 'Nu snap je ook dat het belangrijk is om voldoende te drinken, zodat je vezels nog beter kunnen werken.'

En dat is niet het enige: 'Verder kunnen vezels ook goed helpen bij buikkrampen', vertelt hij aan de hand van een metafoor. 'Je kunt het vergelijken met een tube tandpasta: als de tube nieuw is en vol zit hoef je maar heel weinig te knijpen om de tandpasta uit de tube te krijgen. Als hij halfvol zit, bevat de tube nog genoeg tandpasta, maar met je veel meer knijpen om er iets uit te krijgen.'

En wat is dan het grootste misverstand rondom vezels?
'Een klein deel van de mensen reageert wel eens verkeerd op vezels of krijgt er een opgeblazen buikgevoel van. Daarmee trekken ze dan de conclusie dat ze de vezels niet kunnen verdragen of er simpelweg allergisch voor zijn. Maar dat is eigenlijk niet zo.' Een advies van hem: 'Het is verstandig om het op een later tijdstip gewoon opnieuw te proberen. Grote kans dat jouw lichaam er dan anders op reageert.'

Wat is uw reactie op alle foodbloggers en de laatste voedingshypes zoals glutenvrij eten?
'Een lastige om te beantwoorden, eigenlijk is het onmogelijk om hier een eenduidig antwoord op te geven. Want sommige hypes zijn niet wetenschappelijk onderbouwd, maar dat wil niet zeggen dat sommige individuen er toch baat bij hebben om op die manier te eten. Ik verwijs even naar glutenvrij eten: ook als je geen coeliakie hebt maar bijvoorbeeld een prikkelbare darm, dan kan een glutenbeperking in het eten bij sommige mensen een vermindering van klachten geven. Dit kan zo zijn omdat gluten slecht te verteren zijn in de dunne darm en daardoor in de dikke darm terecht komen. In de dikke darm kunnen ze vervolgens onder invloed van diverse bacteriën vergisten, waardoor weer wat gassen vrijkomen. Met als gevolg: een opgeblazen buik', aldus Dr. Witteman.

Wat is uw belangrijkste advies voor een gezonde buik?
'Zorg er vooral voor dat je baas blijft in eigen buik!' Daar is Dr. Witteman heel duidelijk over: 'Goed bewegen en gezonde voeding maken niet alleen je buik, maar ook jezélf een stuk gezonder en gelukkiger. Tja, en dat heeft uiteindelijk weer als gevolg dat ik op den duur minder werk heb', grapt hij tot slot.

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer