Wat is het?

De salmonellabacterie behoort tot de familie van de enterobacteriën. Er zijn zo’n 1500 verschillende typen salmonellabacteriën, ook wel ‘serotypen’ genoemd. De verschillende serotypen hebben vaak een eigen gedrag. Sommige salmonellabacteriën verdwijnen binnen enkele dagen vanzelf. In dat geval is een behandeling niet nodig. Er zijn echter ook salmonellabacteriën die ernstige infecties en zelfs blijvende klachten kunnen veroorzaken. Behandeling met antibiotica is in dat geval noodzakelijk. Het zijn met name de serotypen genaamd Salmonella typhi en Salmonella paratyphi die ernstige klachten kunnen veroorzaken.

Lees ook

De salmonellabacterie komt veelvuldig voor bij dieren. Besmetting kan ontstaan door het eten van dierlijke producten en in zeldzame gevallen door contact met dieren. Een salmonellabesmetting kan zowel in Nederland als in het buitenland opgelopen worden. In sommige landen, met mindere hygiënische omstandigheden, is de kans op infectie veel groter dan in Nederland. Synoniemen:

  • Salmonellose
  • Salmonellosis
  • Voedselvergiftiging

Oorzaken van besmetting met salmonella

De salmonellabacterie komt vooral voor in rauw vlees (met name varkensvlees en kip), eieren, rauwe melk en melkproducten, vis en garnalen. Normaal gesproken veroorzaakt het eten van besmet vlees niet direct een infectie. Pas wanneer de bacteriën zich op het voedsel hebben kunnen vermeerderen, ontstaat infectiegevaar. Dit is het geval wanneer producten niet voldoende gekoeld bewaard zijn of wanneer producten niet goed verhit worden. De salmonellabacterie wordt gedood wanneer een product geheel (dus ook aan de binnenkant) tot 70 °C verhit wordt. Invriezen en koelen van producten doodt de bacterie niet maar gaat wel vermeerdering tegen. Ouderen, zuigelingen en mensen met een verzwakt immuunsysteem zijn een risicogroep voor een salmonella infectie. Zij zijn gevoeliger voor uitdroging door een heftige diarree en overgeven, en het immuunsysteem kan infecties soms minder goed opruimen.

Hoe herken ik het?

Klachten en symptomen bij infectie met salmonella

Het duurt ongeveer 6 tot 48 uur voordat een salmonellabesmetting klachten veroorzaakt. Deze periode wordt de incubatietijd genoemd. Klachten die kunnen ontstaan zijn: misselijkheid, overgeven, diarree (soms met slijm en bloed), buikkrampen, koorts en hoofdpijn. Met name bij een infectie met de Salmonella typhi en de Salmonella paratyphi bacterie kunnen de klachten heel hevig zijn. De infectie die ontstaat door deze bacteriën wordt ook wel buiktyfus of paratyfus genoemd. Deze aandoeningen kunnen, wanneer ze niet behandeld worden, dodelijk zijn. Bij de meeste andere serotypen van salmonella verdwijnen de klachten binnen enkele dagen.

Een klein aantal mensen dat een salmonellabesmetting heeft opgelopen, kan blijvende (chronische) klachten houden. Dit kunnen buikklachten zijn, zoals buikkrampen of diarree, maar ook gewrichtsklachten kunnen ontstaan als de salmonellabacteriën in de bloedbaan zijn doorgedrongen. De kans dat dit gebeurt is groter bij mensen met een (ernstig) verzwakt immuunsysteem. Dit zijn met name AIDS-patiënten en mensen die behandeld worden met chemotherapie of medicijnen krijgen die het immuunsysteem onderdrukken.
 
Wanneer je langer dan ongeveer drie dagen last hebt van klachten als koorts, overgeven en hevige diarree is het verstandig om een arts te raadplegen.

Hoe gaat het verder?

Diagnose van infectie met salmonella

Door middel van ontlastingsonderzoek kan de diagnose gesteld worden. Soms is het noodzakelijk om een kweek te maken van de ontlasting om te bepalen om welk type het gaat.

Behandeling bij infectie met salmonella

Bij de meeste infecties is geen behandeling nodig. De infectie moet ‘uitgeziekt’ worden. Het is, zo mogelijk, beter dat een infectie door het eigen immuunsysteem opgeruimd wordt. Het is belangrijk om voldoende te drinken, omdat je door diarree, overgeven en koorts veel vocht verliest. Om uitdroging te voorkomen, moet dit vocht aangevuld worden. Bij de drogist en apotheek is ORS verkrijgbaar. Dat is een poeder dat je oplost in water. Hiermee vul je niet alleen vocht aan, maar ook zouten en suikers. In principe kun je normaal eten, dus probeer gewoon te eten waar je zin in hebt. Bij aanhoudende of ernstige klachten zoals hoge koorts kan een behandeling nodig zijn. Wanneer de koorts na drie dagen niet verminderd is, is het raadzaam een arts te raadplegen. Bij ernstige infecties, of bij verzwakte patiënten, zal de arts een antibioticakuur voorschrijven.

Wat kan ik doen?

Tips en adviezen bij infectie met salmonella

  • Om besmetting te voorkomen, is het belangrijk om hygiënisch om te gaan met voedsel.
    • Bewaar voedsel altijd op een koude plaats en verhit het goed, voordat je het eet.

    • Pas op met rauwe dierlijke producten. Let er in restaurants (in Nederland, maar vooral in het buitenland) goed op dat vlees- en visproducten voldoende gegaard zijn. Drink geen rauwe/ongekookte melk en wees voorzichtig met niet-doorgekookte eieren.

    • Was je handen regelmatig, vooral na contact met rauw vlees.

    • Was keukenmateriaal, zoals messen en snijplanken, goed met heet water en afwasmiddel na contact met rauw vlees. Het is nog beter om voor het snijden van vlees ander keukenmateriaal te gebruiken dan voor het snijden van bijvoorbeeld groenten.

    • Let goed op de uiterste houdbaarheidsdatum van voedingsmiddelen.

    • Wees vooral in de zomer, bijvoorbeeld bij het barbecueën, alert op voldoende verhitten van vlees.

  • Als u veel vocht verliest, door diarree, overgeven en koorts, is het belangrijk dat dit vocht weer aangevuld wordt. Je moet daarom extra veel drinken.
    Bij drogist en apotheek is ORS poeder verkrijgbaar. Dit poeder kun je oplossen in water en vervolgens opdrinken. Hierdoor wordt niet alleen een vochttekort gecompenseerd maar worden ook extra zouten aangevuld.
  • Bij een salmonella infectie mag je in principe gewoon alles eten. Het advies om alleen thee en beschuit te nemen is inmiddels achterhaald. Het is juist goed om zoveel mogelijk normaal te eten. Op die manier sterk je snel weer aan en verbetert je conditie. Bruin brood of volkorenbrood is beter dan wit brood omdat het veel meer vezels bevat. Vezels werken als een soort spons en ze dikken de ontlasting in. Meer informatie over vezelrijke voeding vind je op onze pagina's over de spijsvertering.
  • Wanneer je naar minder hygiënische landen in Azië, Zuid-Amerika, Midden-Amerika en Afrika reist, kan een vaccinatie tegen buiktyfus nodig zijn. Je kunt deze vaccinatie bij de plaatselijke GGD of Travelclinic halen. De vaccinatie beschermt niet volledig maar de kans om een besmetting met Salmonella typhi of Salmonella paratyphi op te lopen, vermindert met zo’n 70%. Na vaccinatie ben je drie jaar lang beschermd.

Colofon

Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting samen met experts.

 

We houden je graag op de hoogte

We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.

Doneer aan de Maag Lever Darm Stichting

Al 0 donateurs steunden vandaag een gezonde spijsvertering voor iedereen.

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer