Wat is het?

Anuskramp (Proctalgia fugax of Anaalkrampen) geeft (zeer) hevige, krampachtige pijn rond de endeldarm. In veel gevallen is er geen aanwijsbare oorzaak en gaat het om een zogenaamde functionele anorectale aandoening. Dat wil zeggen een aandoening van de anus of het rectum (de endeldarm) zonder dat er een aanwijsbare lichamelijke oorzaak gevonden wordt. Anuskramp kan ook voorkomen als symptoom van andere aandoeningen.

Hoe herken ik het?

In vele gevallen is de oorzaak van anuskramp onbekend. Als er geen aanwijsbare oorzaak of achterliggende aandoening is, dan wordt het ook wel ‘proctalgia fugax’ genoemd. Anuskramp kan voorkomen als klacht bij een bepaalde aandoening zoals een chronische darmontsteking (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa), anale fissuren (kloofjes), een tumor of een infectie in de endeldarm. Ook kan het optreden na behandeling van aambeien of verwijdering van de baarmoeder. Daarnaast is er mogelijk een verband met het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Dit is een chronische aandoening van de darm waarbij ook geen zichtbare lichamelijke afwijkingen gevonden worden. In dat geval is een achterliggende ziekte de oorzaak van de krampen.

Ook lijkt er een verband te zijn met verschillende psychische aandoeningen zoals angststoornissen en depressiviteit. En kan je er last van hebben tijdens je menstruatie.

Klachten

Het zijn plotselinge aanvallen van kortdurende hevige pijn in de endeldarm. Het is een intense, vaak stekende pijn, die spontaan weer afneemt en helemaal verdwijnt. Het kan enkele seconden tot minuten aanhouden.

Artsen schatten dat ongeveer 10-15% van de bevolking af en toe last heeft van zo’n pijnaanval. Als je hier een aantal keren per jaar last van hebt, is de oorzaak waarschijnlijk onbekend en onschuldig. Wanneer je regelmatig last hebt van anuskramp of als je ook andere klachten hebt, dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan.

Let op

Bij bloed en/of slijm bij de ontlasting raden wij je aan om meteen naar de huisarts te gaan. Deze klachten kunnen een onschuldige oorzaak hebben maar het is belangrijk om ernstige oorzaken uit te sluiten.

Diagnoses van anuskramp

De huisarts kan de anus en het begin van de endeldarm onderzoeken door middel van een rectaal toucher. De arts onderzoekt dan met een vinger de binnenkant van de anus en de endeldarm. Scheurtjes of kloofjes in de anus (fissuren), aambeien en poliepen/tumoren aan het einde van de endeldarm (het rectum) kunnen zo opgespoord worden. Ook kan de arts voelen of er sprake is van een verkrampte sluitspier wat ook pijnklachten kan veroorzaken. Bij twijfel kan de arts je doorsturen voor een uitgebreider kijkonderzoek waarbij de binnenkant van de endeldarm bekeken wordt. Dit onderzoek heet een sigmoïdoscopie (of endoscopie).

Hoe gaat het verder?

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van de anuskramp. Als er sprake is van een achterliggende aandoening, dan moet deze worden behandeld. Het is bekend dat warmte en ontspanning (zoals een warm bad) of een warm water klysma de klachten kunnen verminderen. Stress kan soms de klachten verergeren.

Als warm water baden onvoldoende helpen, kan de arts proberen de spierspanning van de anale spier te verlagen door het voorschrijven van een zalf, bijvoorbeeld ISDN of diltiazem. Deze zalf breng je aan op de anus als de pijn begint. De huisarts kan ook tabletten voorschrijven die op dezelfde manier de spierspanning verlagen (diltiazem tabletten).

Als de behandeling met zalf en tabletten onvoldoende helpt, kan de huisarts je doorverwijzen naar het ziekenhuis. De arts in het ziekenhuis heeft de mogelijkheid de spierspanning te verlagen met behulp van Botox injecties of soms door het blokkeren van bepaalde zenuwen. Of er wordt gestart met aanvullende medicatie. Daarnaast is een bekkenbodemtherapie een mogelijke behandeling. Als er ook sprake is van verstopping kan het ook nodig zijn om dit te behandelen.

Wat kan ik doen?

Tips en adviezen bij anuskramp

Zorg voor voldoende ontspanning en vermijd stress
Dit kan de klachten verminderen of zelfs voorkomen. Een kruik of een warm bad kan helpen om de kramp te verminderen.

Zorg voor een soepele ontlasting:

  • Eet gezond en vezelrijk
    • Het is belangrijk om gezond en vezelrijk te eten. Verstopping kan je verhelpen door gezond en vezelrijk te eten. Vezels nemen vocht op en zorgen voor een soepele ontlasting. Ook stimuleren vezels de darmbeweging. Dagelijks heb je 30 tot 40 gram vezels nodig. Vezels zitten in groente, fruit, volkorengraanproducten, maar ook in peulvruchten, aardappels, noten en zaden.

  • Drink voldoende
    • Het is belangrijk dat je genoeg drinkt, tenminste anderhalf tot 2 liter water per dag. Drink liever geen frisdranken of alcohol. Je kunt het beste water, thee, koffie of zuivel drinken. Voldoende vocht zorgt voor een soepele ontlasting.

  • Zorg voor voldoende beweging
    • Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en zorgt het voor een soepele ontlasting. Beweging zorgt ervoor dat de darm op gang blijft.

Colofon

Deze informatie is geschreven door de Maag Lever Darm Stichting

In samenwerking met:
Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen (NVMDL)
Dr. Kim van Boxtel, MDL-arts (gastroenterologist) Bravis ziekenhuis (NVMDL)
Sophie Gray, AIOS MDL, Rijnstate (NVMDL)


Laatst herzien:
Januari 2023

We houden je graag op de hoogte

We informeren je graag zo goed, betrouwbaar en compleet mogelijk over spijsverteringsziekten en -klachten. Voor voorlichting en onderzoek naar spijsverteringsziekten zijn wij volledig afhankelijk van donateurs.

Doneer aan de Maag Lever Darm Stichting

Al 0 donateurs steunden vandaag een gezonde spijsvertering voor iedereen.

ANBI logo CBF logo Privacy Waarborg logo ANBI/RSIN nr: 007247849
Doneer
Fiets mee van Mond tot Kont
250 km fietsen voor de spijsvertering. Doe je mee?
Schrijf je in